អង្គការអ្នកកាសែតគ្មានព្រំដែន (Reporters Without Borders) បានចាត់ចំណាត់ថ្នាក់សេរីភាពសារព័ត៌មានកម្ពុជាឆ្នាំ២០២២ នៅតែអាក្រក់ដដែល ពោលគឺស្ថិតនៅលេខរៀងទី១៤២ លើ១៨០ប្រទេសនៅលើពិភពលោក។
យោងតាមរបាយការណ៍របស់អង្គការអ្នកកាសែតគ្មានព្រំដែន ចេញផ្សាយកាលពីថ្ងៃទី៣ ខែឧសភា ដែលត្រូវនឹងទិវាសេរីភាពសារព័ត៌មានពិភពលោក (World Press Freedom day) បានឱ្យដឹងថា ចំណាត់ថ្នាក់សេរីភាពសារព័ត៌មាននៅកម្ពុជានៅឆ្នាំ២០២២នេះ ស្ថិតនៅលេខរៀងទី១៤២ លើ១៨០ប្រទេសនៅលើពិភពលោក ដែលមានពិន្ទុ ៤៣,៤៨។
របាយការណ៍ដដែលបន្តថា ចំណាត់ថ្នាក់នេះបានកើនឡើង ២ខ្ទង់ បើធៀបនឹងឆ្នាំមុន ពោលគឺពីលេខរៀងទី១៤៤ ក៏ប៉ុន្តែចំណាត់ថ្នាក់នេះដូចគ្នានឹងចំណាត់ថ្នាក់ដែលកម្ពុជាបានទទួលកាលពីឆ្នាំ២០១៨ ដែលមានន័យថា ស្ថានភាពជាទូទៅនៃសេរីភាពសារព័ត៌មាននៅកម្ពុជា នៅតែមានសភាពមិនល្អប្រសើរឡើយ។
របាយការណ៍បានឱ្យដឹងទៀតថា ដោយព្រួយបារម្ភពីការបាត់បង់អំណាច បន្ទាប់ពីគ្រប់គ្រងអំណាចអស់រយៈពេលជាង៣០ឆ្នាំ លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន បានបង្ក្រាបដោយមិនញញើតទៅលើប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយព័ត៌មានឯករាជ្យ នៅមុនការបោះឆ្នោតជាតិ នៅខែកក្កដា ឆ្នាំ២០១៨។ ស្ថានីយវិទ្យុនិងកាសែតមួយចំនួនត្រូវបានបំបិទសំឡេង ស្ថាប័នព័ត៌មានខ្លះត្រូវបានផាត់ចេញពីកម្ពុជា ហើយអ្នកកាសែតខ្លះត្រូវបានកាត់ទោស។
អង្គការអ្នកកាសែតគ្មានព្រំដែន រកឃើញថា ស្ថាប័នកាសែតធំៗ ដូចជា កាសែតភ្នំពេញប៉ុស្តិ៍ បានបាត់បង់ឯករាជ្យភាពរបស់ខ្លួន ដោយសម្របសម្រួលការចេញផ្សាយរបស់ខ្លួនឱ្យស្របទៅនឹងទស្សនៈរបស់រដ្ឋាភិបាល ស្របពេលដែលស្ថានីយវិទ្យុឯករាជ្យមួយចំនួនបានត្រឹមផ្សព្វផ្សាយព័ត៌មាននៅតាមគេហទំព័រ និងបណ្ដាញសង្គមតែប៉ុណ្ណោះ។ រីឯប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយមួយផ្នែកធំរបស់កម្ពុជា ត្រូវបានគ្រប់គ្រងដោយអ្នកជំនួញធំៗដែលស្និទ្ធជាមួយលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន។
លើសពីនេះទៅទៀត ជំនួសឱ្យការប្រើប្រាស់ច្បាប់របបសារព័ត៌មាន និងបទដ្ឋានសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិ ស្ដីពី សិទ្ធិមនុស្ស និងសេរីភាពសារព័ត៌មាន របាយការណ៍នេះបានលើកឡើងថា រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបានប្រើប្រាស់ «បទញុះញង់» ក្នុងក្រមព្រហ្មទណ្ឌ ដើម្បីចាប់ខ្លួននិងដាក់ទោសអ្នកសារព័ត៌មានដែលរាយការណ៍ពីបញ្ហារសើប។ ក្រៅពីនេះ លោក ហ៊ុន សែន បានឆ្លៀតយកវិបត្តិជំងឺកូវីដ-១៩ ដើម្បីបង្កើតច្បាប់ស្ដីពីការគ្រប់គ្រងប្រទេសក្នុងគ្រាអាសន្ន ដែលអនុញ្ញាតឱ្យលោកត្រួតពិនិត្យខ្លឹមសារព័ត៌មានណាដែលលោកមិនពេញចិត្តថែមទៀតផង។
របាយការណ៍របស់អង្គការអ្នកកាសែតគ្មានព្រំដែន បានដាក់ចំណាត់ថ្នាក់សេរីភាពសារព័ត៌មាននៅកម្ពុជា ដោយផ្អែកលើការវាយតម្លៃលើសូចនាករចំនួន៥ រួមមាន បញ្ហានយោបាយ សេដ្ឋកិច្ច ការអនុវត្តច្បាប់ បញ្ហាសង្គម និងសន្តិសុខ ជាដើម។
អនុរដ្ឋលេខាធិការ និងជាអ្នកនាំពាក្យក្រសួងព័ត៌មាន លោក មាស សុភ័ណ្ឌ បានច្រានចោលរបាយការណ៍នេះថា មិនឆ្លុះបញ្ចាំងពីស្ថានភាពពិតរបស់កម្ពុជានោះឡើយ។ លោកចោទប្រកាន់របាយការណ៍នេះ ថាផ្អែកតែទៅលើការប្រមូលព័ត៌មានពីភាគី ឬក៏ក្រុមមួយប៉ុណ្ណោះ។
លោកថា៖ «ដូចខ្ញុំបានបញ្ជាក់អ៊ីចឹង! ស្ថានភាពសេរីភាពសារព័ត៌មាន គឺមានភាពល្អប្រសើរ មិនដូចការវាយតម្លៃដោយប្រមូលព័ត៌មានតែពីក្រុមមួយឬតែមួយជ្រុង ដើម្បីធ្វើការវាយតម្លៃនៅកម្ពុជាទេ។ សេរីភាពសារព័ត៌មាននៅកម្ពុជា គឺមានលក្ខណៈសេរី ហើយត្រូវបានធានាយ៉ាងគត់មត់ដោយច្បាប់របបសារព័ត៌មាន ច្បាប់និងលិខិតបទដ្ឋានគតិយុត្តិ ស្របតាមរដ្ឋធម្មនុញ្ញរបស់កម្ពុជា ដែលអាចអនុញ្ញាតឱ្យអ្នកសារព័ត៌មាន ក៏ដូចជាអង្គការសារព័ត៌មានចម្រុះគ្រប់និន្នាការនយោបាយ អាចបំពេញតួនាទីភារកិច្ចរបស់ខ្លួនយ៉ាងសេរី»។
លោក មាស សុភ័ណ្ឌ បន្តថា គិតមកដល់បច្ចុប្បន្ននេះ កម្ពុជាមានអង្គភាពសារព័ត៌មានដែលចុះបញ្ជីនៅក្រសួងព័ត៌មានចំនួន២ ១០០អង្គភាព និងអ្នកកាសែតប្រមាណជិត៦ ០០០នាក់ កំពុងបំពេញការងារនៅកម្ពុជា។
នាយកប្រតិបត្តិសម្ព័ន្ធអ្នកកាសែតកម្ពុជា (ខេមបូចា) លោក ណុប វី បានកត់សម្គាល់ថា ស្ថានភាពគំរាមកំហែង និងការយាយីទៅលើអ្នកកាសែតនៅតែបន្តកើតមាន និងមិនមានការថយចុះនោះទេ។ ប៉ុន្តែលោកថា ការកើនឡើងចំណាត់ថ្នាក់សេរីភាពសារព័ត៌មាននៅកម្ពុជាពី១៤៤ នៅឆ្នាំ២០២១ មក១៤២ នៅឆ្នាំ២០២២នេះ ទំនងដោយសារជោគជ័យរបស់រដ្ឋាភិបាលក្នុងការទប់ស្កាត់ជំងឺកូវីដ-១៩ ដែលបានបើកផ្លូវឱ្យមានសេរីភាពក្នុងការដើរហើរយកព័ត៌មាន ប្រតិកម្មរបស់ក្រសួងព័ត៌មានទៅលើការអនុវត្តបម្រាមនានាលើអ្នកកាសែត និងការបើកឱ្យវិទ្យុសំឡេងសហរដ្ឋអាមេរិក (VOA) បើកការិយាល័យនៅកម្ពុជាជាដើម។
ប៉ុន្តែយ៉ាងណា លោកថា ស្ថានភាពទូទៅនៃការគោរពសេរីភាពសារព័ត៌មាននៅកម្ពុជានៅមិនទាន់ល្អប្រសើរនៅឡើយទេ។
លោកថា៖ «ពេលខ្លះ អ្នកនាំពាក្យលោកច្រើនតែមានការឆ្លើយតបអ៊ីចឹង ក៏ប៉ុន្តែអ្វីក៏ដោយដែលទាក់ទងការវាយតម្លៃដែលអង្គការស្ថាប័នពិភពលោក គេមិនមែនវាយតម្លៃតែប្រទេសកម្ពុជាយើងតែមួយទេ គឺវាយតម្លៃលើពិភពលោកទាំងមូល។ ប្រទេស១៨០ នៅក្នុងពិភពលោកទាំងមូល ដែលប្រទេសខ្លះ គេធ្វើបានល្អ ដូចប្រទេសន័រវេ ហ្វាំងឡង់ ស៊ុយអែតជាដើមហ្នឹង គឺស្ថិតនៅក្នុងចំណាត់ថ្នាក់ល្អ គឺនៅតែល្អ»។
លោកបន្ថែមថា៖ «ហើយជាការពិត បើយើងពិនិត្យលើបរិបទនៃប្រទេសទាំងអស់ហ្នឹង គឺវាមានសេរីភាពរបស់គេមែន គេមានការគោរពដែលខ្លាំងបំផុតទៅលើសេរីភាពបញ្ចេញមតិ សេរីភាពរបស់អ្នកសារព័ត៌មាន សេរីភាពផ្សេងៗហ្នឹង គឺគេមានការគោរព ហើយគេផ្ដល់កិច្ចគាំពារ ការការពារណាស់ ចំពោះអ្នករិះគន់អ៊ីហ្នឹង។ យើងមិនដែលឃើញថា នៅប្រទេសល្អៗទាំងអស់ហ្នឹងដែលមានការសម្លាប់អ្នកសារព័ត៌មាន ឬចាប់អ្នកសារព័ត៌មានដាក់គុក អត់មានទេ»។
ចំណាត់ថ្នាក់សេរីភាពសារព័ត៌មាននៅកម្ពុជា បានបន្តធ្លាក់ចុះជាបន្តបន្ទាប់ចាប់តាំងពីឆ្នាំ២០១៨មក។ យោងតាមអង្គការដែលមានមូលដ្ឋាននៅប្រទេសបារាំងនេះ សេរីភាពសារព័ត៌មាននៅប្រទេសកម្ពុជា ឆ្នាំ២០១៨ ជាប់ចំណាត់ថ្នាក់១៤២, ឆ្នាំ២០១៩ ជាប់ចំណាត់ថ្នាក់ទី១៤៣, ឆ្នាំ២០២០ ជាប់ចំណាត់ថ្នាក់ទី១៤៤, ឆ្នាំ២០២១ ជាប់ចំណាត់ថ្នាក់ទី១៤៤ និងឆ្នាំ២០២២នេះ ជាប់ចំណាត់ថ្នាក់ទី១៤២ ដែលមាន ៤៣,៤៨ ពិន្ទុ លើប្រទេសឡាវ ប្រុយណេ ហ្វីលីពីន វៀតណាម និងមីយ៉ាន់ម៉ា។
ចំណែកប្រទេសដែលមានចំណាត់ថ្នាក់ល្អ រួមមាន ប្រទេសន័រវេ ដាណឺម៉ាក ស៊ុយអែត អេស្តូនី ហ្វាំងឡង់ អៀឡង់ និងព័រទុយហ្គាល់ ជាដើម៕
