ដំណើរទស្សនកិច្ចទៅកាន់កោះតៃវ៉ាន់របស់ប្រធានសភាតំណាងរាស្រ្តសហរដ្ឋអាមេរិក លោកស្រី ណានស៊ី ផេឡូស៊ី (Nancy Pelosi) ដ៏រសើបនិងចម្រូងចម្រាស បានក្លាយជារបៀបវារៈមួយនៅក្នុងកិច្ចប្រជុំពេញអង្គរដ្ឋមន្រ្តីការបរទេសអាស៊ានកាលពីម្សិលមិញនេះ។
ថ្លែងក្នុងសន្និសីទកាសែតនៅក្រោយកិច្ចប្រជុំ រដ្ឋលេខាធិការក្រសួងការបរទេសកម្ពុជា និងជាអ្នកនាំពាក្យកិច្ចប្រជុំអាស៊ាន លោក គង់ ភោគ ឱ្យដឹងថា រដ្ឋមន្រ្តីការបរទេសអាស៊ានបានលើកឡើងពីបញ្ហានៃភាពតានតឹងនៅច្រកសមុទ្រតៃវ៉ាន់មកធ្វើការពិភាក្សា។
បើទោះជាលោក គង់ ភោគ មិនបានបញ្ជាក់ចំឈ្មោះភាគីដែលកំពុងប្រឈមមុខដាក់គ្នាក្ដី ប៉ុន្តែគេដឹងថា លោកសំដៅទៅដល់ការប្រឈមមុខដាក់គ្នារវាងសហរដ្ឋអាមេរិក និងចិន ដែលកំពុងតែមើលមុខគ្នាមិនចំ ក្រោយពីប្រធានសភាតំណាងរាស្រ្តអាមេរិក លោកស្រី ណានស៊ី ផេឡូស៊ី ធ្វើដំណើរទៅកាន់ដែនកោះតៃវ៉ាន់កាលពីយប់មិញ។
ជាការឆ្លើយតបទៅនឹងភាពតានតឹងនេះ រដ្ឋមន្រ្តីការបរទេសអាស៊ានបានស្នើឱ្យភាគីពាក់ព័ន្ធទាំងអស់គ្រប់គ្រងស្ថានភាពឱ្យបានល្អ ដើម្បីបញ្ចៀសនូវការគណនាខុសណាមួយ ព្រមទាំងបញ្ចៀសនូវការបង្កហេតុ និងត្រូវចរចាគ្នាដើម្បីធ្វើឱ្យស្ថានភាពនៅច្រកសមុទ្រតៃវ៉ាន់វិលត្រលប់ទៅរកសភាពដើមវិញ។ បន្ថែមពីនេះ អាស៊ានក៏ជំរុញឱ្យគ្រប់ភាគីទាំងអស់បន្តអនុវត្តទៅតាមស្មារតីនៃកិច្ចព្រមព្រៀងដែលមានស្រាប់ក្នុងពេលកន្លងមក ដើម្បីកុំឱ្យមានភាពតានតឹងជាថ្មី។
ដោយឡែក សម្រាប់ជំហររបស់កម្ពុជា លោក គង់ ភោគ លើកឡើងថា កម្ពុជានៅតែប្រកាន់ខ្ជាប់នូវគោលនយោបាយចិនមួយ មានន័យថា កម្ពុជានៅតែចាត់ទុកតៃវ៉ាន់គ្រាន់តែជាផ្នែកមួយរបស់ចិន។ គោលនយោបាយចិនមួយក៏ត្រូវបានប្រទេសទាំងអស់ដែលជាសមាជិកអាស៊ានប្រកាន់ខ្ជាប់ ផងដែរ។
ក្នុងដំណើរទស្សនកិច្ចទៅកាន់តៃវ៉ាន់ លោកស្រី ណានស៊ី ផេឡូស៊ី ក៏បានបញ្ជាក់ជំហរដែរថា អាមេរិកនៅតែគោរពគោលនយោបាយចិនមួយ ប៉ុន្តែក្នុងពេលជាមួយគ្នានេះ សហរដ្ឋអាមេរិកនៅតែមើលឃើញអំពីសារៈសំខាន់ និងចង់ការពារលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនៅលើដែនកោះមួយនេះ។ យ៉ាងណា សម្រាប់ចិនវិញ ដំណើរទស្សនកិច្ចរបស់ប្រធានសភាអាមេរិកនៅពេលនេះ គឺជាការរំលោភទៅលើអធិបតេយ្យភាពរបស់ចិន។ ប្រតិកម្មទៅនឹងដំណើរទស្សនកិច្ចនេះ ចិនបានធ្វើសមយុទ្ធយោធានៅក្បែរប្រជុំកោះតៃវ៉ាន់ ដែលជាការបង្ហាញឱ្យឃើញនូវភាពមិនពេញចិត្តចំពោះវត្តមានរបស់លោកស្រី ណានស៊ី ផេឡូស៊ី នៅលើកោះតៃវ៉ាន់។
កិច្ចប្រជុំរដ្ឋមន្រ្តីការបរទេសអាស៊ានលើកទី៥៥ (AMM) និងកិច្ចប្រជុំពាក់ព័ន្ធដែលកម្ពុជាធ្វើជាម្ចាស់ផ្ទះ ធ្វើឡើងក្រោមប្រធានបទ «ASEAN A.C.T. ដោះស្រាយបញ្ហារួមគ្នា»។
ថ្លែងស្វាគមន៍និងបើកកិច្ចប្រជុំកាលពីព្រឹកម្សិលមិញ លោកនាយករដ្ឋមន្រ្តី ហ៊ុន សែន បានលើកឡើងពីបញ្ហាប្រឈមសំខាន់ៗមួយចំនួនដែលតំបន់អាស៊ាន និងពិភពលោក កំពុងជួបប្រទះ ក្នុងនោះមានទាំងបញ្ហាភូមិសាស្រ្តនយោបាយ សង្គម និងសេដ្ឋកិច្ច ដែលលោកថាតម្រូវឱ្យមានដំណោះស្រាយរួមគ្នារវាងភាគីពាក់ព័ន្ធ។
លោកបន្តថា បញ្ហាទាំងអស់នោះមានដូចជា វិបត្តិជំងឺកូវីដ-១៩ ការដាក់សម្ពាធរបស់ប្រទេសមហាអំណាចលើប្រទេសតូចៗ ការកើនឡើងនៃសម្ព័ន្ធមិត្តតូចៗនៅលើពិភពលោក ការប្រកួតប្រជែងផ្នែកសព្វាវុធ ការដាក់ទណ្ឌកម្មសេដ្ឋកិច្ច បញ្ហាវិបត្តិសេដ្ឋកិច្ច និងហិរញ្ញវត្ថុសកល វិបត្តិនយោបាយនៅក្នុងប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ា និងសង្រ្គាមនៅក្នុងប្រទេសអ៊ុយក្រែន។ល។ ប៉ុន្តែលោក ហ៊ុន សែន មិនបានលើកឡើងពីភាពតានតឹងរវាងអាមេរិកនិងចិន ក្រោយដំណើរទស្សនកិច្ចរបស់លោកស្រី ណានស៊ី ផេឡូស៊ី នោះទេ។
អ្នកស្រាវជ្រាវវិទ្យាស្ថានខ្មែរសម្រាប់សហប្រតិបត្តិការ និងសន្តិភាព លោក វណ្ណ ប៊ុនណា យល់ថា ភាពតានតឹងរវាងអាមេរិកនិងចិននៅពេលនេះ មិនមែនជារបៀបវារៈក្តៅខ្លាំង ដែលអាស៊ានត្រូវផ្តោតការយកចិត្តទុកដាក់ជាពិសេសខ្លាំង ក្រៅតែពីអំពាវនាវឱ្យប្រទេសមហាអំណាចទាំងពីរបន្ធូរបន្ថយនូវភាពតានតឹង ព្រោះលោកថា បើអាស៊ានយកប្រធានបទនេះមកពិភាក្សាជាធំ ឬចេញនូវសេចក្តីសម្រេចណាមួយមានភាពលម្អៀង វាអាចធ្វើឱ្យមានភាពប្រេះឆានៅក្នុងសហគមន៍អាស៊ាន ដោយហេតុថា ក្នុងចំណោមសមាជិកអាស៊ាន មានប្រទេសខ្លះលម្អៀងទៅរកចិន និងខ្លះទៀតលម្អៀងទៅកាន់សហរដ្ឋអាមេរិក។
លោក វណ្ណ ប៊ុនណា បន្តថា៖ «រឿងហ្នឹង [ភាពតានតឹងរវាងអាមេរិកនិងចិន] អាចរដ្ឋមន្រ្តីការបរទេសអាស៊ានគ្រាន់តែសុំឱ្យភាគីទាំងសងខាងជជែកនិងដោះស្រាយគ្នាតាមយន្តការសន្តិភាព ក៏ដូចជាមានលក្ខណៈចរចាគ្នាទ្វេភាគីផងដែរ។ បើសិនអាស៊ានលូកដៃលើបញ្ហាហ្នឹងខ្លាំង ខ្ញុំគិតថា អាស៊ានមិនទទួលបានផលចំណេញអីច្រើនទេ ហើយណាមួយវាធ្វើឱ្យអាស៊ានជាប់ផុងក្នុងវិបត្តិនេះផងដែរ ប៉ុន្តែវាអាចមានការជជែកនៅក្នុងកិច្ចប្រជុំអាស៊ីបូព៌ាដែលមានការចូលរួមទាំងមហាអំណាចទាំងបីធំ មានចិន រុស្សី សហរដ្ឋអាមេរិក»។
សម្រាប់លោក វណ្ណ ប៊ុនណា អាស៊ានគួរផ្ដោតការពិភាក្សាជាសំខាន់ទៅលើការស្វែងរកដំណោះស្រាយវិបត្តិនយោបាយនៅក្នុងប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ា និងបញ្ហា «ក្រមប្រតិបត្តិសមុទ្រចិនខាងត្បូង (COC)» ដែលអាស៊ានមិនទាន់ឯកភាពជាផ្លូវការ ហើយដែលកម្ពុជាធ្លាប់ត្រូវបានសមាជិកអាស៊ានផ្សេងទៀតចោទប្រកាន់ថាបានលម្អៀងទៅខាងចិន កាលពីពេលកន្លងទៅ នៅពេលពិភាក្សាពីបញ្ហានេះ។
លោកថា៖ «ជាការល្អដែលកម្ពុជាគួរតែពិភាក្សាទៅលើរឿងនេះបន្ថែមទៀត ដោយសារតែកម្ពុជាក៏មើលទៅហាក់ដូចជាមានសុឆន្ទៈក្នុងការសម្រេចរឿង COC នេះឱ្យបានផងដែរ ដោយសារតែ COC មែនទែនទៅ ប្រភពដើមគឺកើតនៅកម្ពុជាតាំងពីឆ្នាំ២០០២ បើសិនជាកម្ពុជាអាចសម្រេចនៅឆ្នាំ២០២២នេះបាន វាគឺជាជោគជ័យប្រវត្តិសាស្រ្តមួយដែរសម្រាប់កម្ពុជា»។
កិច្ចប្រជុំរដ្ឋមន្រ្តីការបរទេសអាស៊ាន (AMM) និងកិច្ចប្រជុំពាក់ព័ន្ធដែលកម្ពុជាធ្វើជាម្ចាស់ផ្ទះ នឹងមានរយៈពេល៣ថ្ងៃ គឺចាប់ពីថ្ងៃទី៣ ដល់ថ្ងៃទី៥ ខែសីហា។
ក្នុងនាមជាសមាជិកអាស៊ានតាំងពីឆ្នាំ១៩៩៩ កម្ពុជាបានធ្វើជាប្រធានប្តូរវេនអាស៊ានចំនួន៣ដងរួចមកហើយ គឺនៅឆ្នាំ២០០២ ឆ្នាំ២០១២ និងឆ្នាំ២០២២នេះ។ សម្រាប់កិច្ចប្រជុំនៅពេលនេះ ក្រៅពីរដ្ឋមន្រ្តី និងអនុរដ្ឋមន្រ្តីការបរទេសអាស៊ានចំនួន៩ប្រទេសចូលរួម កិច្ចប្រជុំនេះក៏មានការចូលរួមដោយរដ្ឋមន្រ្តីការបរទេសមហាអំណាចមួយចំនួន រួមមាន សហរដ្ឋអាមេរិក ចិន រុស្សី និងជប៉ុន ផងដែរ៕
