អាជ្ញាធរខេត្តព្រះសីហនុបានចុះរុះរើផ្ទះរបស់ប្រជាពលរដ្ឋជិត ៣០ខ្នង ដែលចាញ់ក្ដីក្នុងសំណុំរឿងជម្លោះដីធ្លីជាមួយគ្រួសារអតីតមន្ត្រីរាជការមួយរូប នៅឃុំអូរត្រេះ ស្រុកស្ទឹងហាវ។
កាលពីថ្ងៃទី៥ ខែសីហា ឆ្នាំ២០២២ អាជ្ញាសាលានៃសាលាដំបូងខេត្តព្រះសីហនុ លោក ឡា ប៊ុនហួន បានចេញលិខិតលើកចុងក្រោយមួយឱ្យប្រជាពលរដ្ឋចំនួន៣៥គ្រួសារ ក្នុងនោះមានអ្នកស្រី ឡុច ទូច, លោក កៅ ហួរ, អ្នកស្រី យឹម មុំ, អ្នកស្រី អេង វ៉ាន់ និងពលរដ្ឋផ្សេងទៀត នៅក្រុម៥ សង្កាត់អូរត្រេះ ស្រុកស្ទឹងហាវ រុះរើផ្ទះនិងសំណង់ផ្សេងៗចេញពីដីដែលមានបណ្ណសម្គាល់កម្មសិទ្ធិ ប៉ុន្តែពលរដ្ឋទាំងនោះមិនព្រមរុះរើ ដោយអះអាងថា ពួកគេបានចូលកាន់កាប់និងអាស្រ័យផលតាំងពីឆ្នាំ១៩៩២ រហូតមកដល់បច្ចុប្បន្ន។
តំណាងពលរដ្ឋ អ្នកស្រី ឡុច ទូច ដែលធ្លាប់ជាប់ពន្ធនាគារដោយសារសំណុំរឿងវិវាទដីធ្លីនេះជិត១ឆ្នាំ ប្រាប់វីអូឌីនៅថ្ងៃសុក្រនេះថា កាលពីថ្ងៃទី៨ ខែកញ្ញានេះ អាជ្ញាធរខេត្តព្រះសីហនុបានដាក់កម្លាំងប្រមាណ៣០០នាក់ ប្រដាប់ដោយកាំភ្លើង កាំបិត ពូថៅ និងគ្រឿងចក្រ ចុះរុះរើផ្ទះប្រជាពលរដ្ឋអស់២៨ខ្នងផ្ទះ និងឈូសឆាយផលដំណាំពលរដ្ឋអស់ជាច្រើនផងដែរ។
អ្នកស្រីអះអាងថា ពលរដ្ឋទាំង៣៥គ្រួសារបានទៅរស់នៅនិងអាស្រ័យផលលើដីកំពុងមានជម្លោះនោះតាំងពីឆ្នាំ១៩៩២ជាបន្តបន្ទាប់រហូតមកដល់បច្ចុប្បន្ន ប៉ុន្តែនៅឆ្នាំ២០០៨ លោក ប៉ុន សារឿន ដែលអ្នកភូមិអះអាងថាជាអតីតរដ្ឋលេខាធិការក្រសួងបរិស្ថាន និងជាអតីតចៅសង្កាត់មួយនៅខេត្តព្រះសីហនុ បានចេញមុខមកអះអាងថា ដីនោះជាដីធ្លីរបស់ខ្លួនដែលមានបណ្ណកម្មសិទ្ធិទៅវិញ។
តំណាងពលរដ្ឋរូបនេះបានចោទលោក ប៉ុន សារឿន ថាបានគប់គិតគ្នាជាប្រព័ន្ធលួចធ្វើបណ្ណកម្មសិទ្ធិយកដីពលរដ្ឋជិត៥ហិកតា និងបានប្ដឹងតំណាងពលរដ្ឋទៅតុលាការថែមទៀត។ អ្នកស្រីថា ទាំងតុលាការថ្នាក់ទាបរហូតដល់តុលាការកំពូល បានសម្រេចឱ្យពលរដ្ឋចាញ់ក្ដីលោក ប៉ុន សារឿន យ៉ាងអយុត្តិធម៌។
អ្នកស្រីបន្ថែមថា៖ «អ្នកធំៗមានអំណាចដើរយកដីពលរដ្ឋ និងចាប់ពលរដ្ឋដាក់គុកអ៊ីចឹង ខ្ញុំមិនដឹងជានិយាយយ៉ាងម៉េចទេ បើអំណាចនៅលើគេ ហើយប៉ូលិសប៉េអឹមបានគំរាមវាយខ្នោះ និងចាប់ខ្ញុំដាក់គុក ប្រសិនខ្ញុំហ៊ានស្រែកតវ៉ា។ ប៉ុន្តែខ្ញុំគិតឃើញថា ដីខ្លួនឯង ត្រូវជាប់គុក ក៏ជាប់ទៅ ឱ្យខ្ញុំនៅតែតវ៉ាហ្នឹង»។
ពលរដ្ឋរស់នៅសង្កាត់អូរត្រេះ លោក ហ៊ី រ៉ា និយាយថា ក្រោមជម្លោះដីធ្លីជាមួយបុគ្គលឈ្មោះ ប៉ុន សារឿន នេះ គឺមានតំណាងពលរដ្ឋ៤នាក់បានជាប់បណ្តឹងនៅតុលាការយ៉ាងអយុត្តិធម៌ ក្នុងនោះ ៣នាក់បានអនុវត្តទោសនៅពន្ធនាគារចប់ ខណៈម្នាក់ទៀតបានស្លាប់មុនចាប់ខ្លួន។
ពលរដ្ឋរូបនេះបន្តថា លោកមានការឈឺចាប់ជាខ្លាំង ដោយសារគ្រួសាររបស់លោកត្រូវបានគេរំលោភយកដីធ្លីហើយ និងបានប្តឹងឪពុកម្តាយលោកឱ្យជាប់ពន្ធនាគារថែមទៀត។
លោកបន្ថែមថា៖ «ការអនុវត្តនេះ វាអយុត្តិធម៌ណាស់សម្រាប់ពួកខ្ញុំ ព្រោះពួកខ្ញុំបានរស់នៅអាស្រ័យផលតាំងពីឆ្នាំ១៩៩០[ឬ]១៩៩២មកហើយរហូតមកដល់បច្ចុប្បន្ន លោក ប៊ុន សារឿន គាត់មិនមែនជាពលរដ្ឋរស់នៅហ្នឹងទេ បែរជាមានដីមានប្លង់នៅហ្នឹង។ ខ្ញុំមិនដឹងថា ប្លង់គាត់ហ្នឹងកកើតឡើងយ៉ាងម៉េចនោះទេ ព្រោះជំនាន់នោះ តំបន់ហ្នឹងជាព្រៃស្រោង។ ហើយខ្ញុំក៏អត់ដឹងដែរថា ហេតុអីបានជាគាត់អាចធ្វើប្លង់បាន? ចំណែកពួកខ្ញុំសុំធ្វើប្លង់មិនដែលបានឡើយ»។
វីអូឌី មិនអាចសុំការឆ្លើយតបពីក្រុមគ្រួសារលោក ប៊ុន សារឿន បានទេ ជុំវិញបញ្ហាជម្លោះដីធ្លីនេះ។
អ្នកនាំពាក្យរដ្ឋបាលខេត្តព្រះសីហនុ លោក ឃាង ភារម្យ បញ្ជាក់យ៉ាងខ្លីថា សមត្ថកិច្ចចុះទៅរុះរើផ្ទះប្រជាពលរដ្ឋទាំងនោះ គឺធ្វើតាមការដឹកនាំរបស់អាជ្ញាសាលានៃសាលាដំបូងខេត្ត ដែលអនុវត្តសាលដីកាស្ថាពររបស់តុលាការកំពូល។
ក្នុងលិខិតឱ្យរុះរើដោយស្ម័គ្រចិត្តរបស់សាលាដំបូងខេត្តព្រះសីហនុ ចុះថ្ងៃទី៥ ខែសីហា ឆ្នាំ២០២២ បានឱ្យដឹងថា តាមការពិនិត្យឯកសារ គឺក្រុមពលរដ្ឋបានទៅរស់នៅលើដីរបស់គេដែលមានបណ្ណកម្មសិទ្ធិ។
លិខិតដដែលបន្តថា សាលាឧទ្ធរណ៍ និងតុលាការកំពូល ក៏បានសម្រេចឱ្យក្រុមពលរដ្ឋចាញ់ក្តី និងបង្គាប់ឱ្យពលរដ្ឋទាំងនោះរុះរើផ្ទះនិងសំណង់ផ្សេងៗចេញពីដីដែលមានបណ្ណសម្គាល់ការកាន់កាប់ផងដែរ ប៉ុន្តែតុលាការមិនបានបញ្ជាក់ឈ្មោះដើមបណ្តឹង ឬម្ចាស់កម្មសិទ្ធិនោះទេ។
តុលាការខេត្តព្រះសីហនុបានប្រកាសមិនទទួលខុសត្រូវលើការខូចខាតសម្ភារទាំងឡាយរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ នៅក្នុងពេលសមត្ថកិច្ចចុះអនុវត្តការរុះរើដោយបង្ខំនោះទេ ហើយតុលាការក៏បានព្រមានចាត់វិធានការច្បាប់ផងដែរ ប្រសិនបើពលរដ្ឋទាំងនោះហ៊ានរារាំងនិងតវ៉ាប្រឆាំង។
អ្នកសម្របសម្រួលសហគមន៍ នៃសមាគមសម្ព័ន្ធសហគមន៍កសិករកម្ពុជា លោក ញ៉ិល ភាព ដែលឃ្លាំមើលរឿងនេះ ចាត់ទុកករណីអាជ្ញាធរខេត្តព្រះសីហនុដាក់កម្លាំងរុះផ្ទះ និងកាប់ដំណាំពលរដ្ឋនោះ ថាជាទង្វើរំលោភសិទ្ធិពលរដ្ឋ។
លោកបន្តថា កាលពីពេលថ្មីៗនេះ ក្រុមពលរដ្ឋបានដាក់លិខិតមួយទៅក្រសួងយុត្តិធម៌ ស្នើសុំផ្អាកការអនុវត្តសាលក្រមរបស់សាលាដំបូងខេត្តព្រះសីហនុឱ្យរុះរើផ្ទះពលរដ្ឋនេះ ដើម្បីរង់ចាំចុះសិក្សាស្រាវជ្រាវដល់ទីកន្លែង ប៉ុន្តែអាជ្ញាធរខេត្តព្រះសីហនុមិនបានចុះសិក្សាស្រាវជ្រាវអ្វីនោះទេ ហើយបានប្រើកម្លាំងរុះផ្ទះពលរដ្ឋ ដែលធ្វើឱ្យពួកគេជួបទុក្ខ ដោយសារបានបាត់បង់ដីធ្លី និងគ្មានទីជម្រក។
លោកបន្ថែមថា៖ «ធ្វើឱ្យជីវិតរបស់ពួកគាត់ [ពលរដ្ឋ] វេទនាខ្លាំងមែនទែន ហើយជាការមួយដែលរំលោភទៅលើសិទ្ធិពួកគាត់ដែលជាភោគៈស្របច្បាប់ ដែលបានកាន់កាប់ដីនោះតាំងពីឆ្នាំ១៩៩១ និង១៩៩២មក។ នេះជារឿងអយុត្តិធម៌ជាទីបំផុត ដែលអាជ្ញាធរមិនគួរណាប្រើអំពើហិង្សា ដោយយកតែសាលក្រមរបស់តុលាការទៅអនុវត្តលើពលរដ្ឋក្រីក្រនោះទេ»។
លោក ញ៉ិល ភាព បន្ថែមថា ដំណើរការកាត់ក្តីរបស់តុលាការថ្នាក់ទាបរហូតដល់តុលាការកំពូល ធ្វើឡើងដោយមិនមានតម្លាភាពនោះទេ។ លោកថា តុលាការ និងអាជ្ញាធរ មិនបានចុះស្រាវជ្រាវឱ្យបានច្បាស់លាស់ទៅលើទីតាំងដីជាក់ស្តែងឡើយ។
មន្ត្រីអង្គការសង្គមស៊ីវិលរូបនេះបន្តថា តុលាការកាត់សេចក្តីដោយផ្អែកតែលើឯកសារដើមបណ្តឹងដែលធ្វើឡើងដោយមិនប្រក្រតីតែប៉ុណ្ណោះ ហើយការសម្រេចឱ្យពលរដ្ឋចាញ់ក្តីនោះទៀតធ្វើឡើងដោយកំបាំងមុខថែមទៀត។
លោកបន្ថែមថា៖ «តុលាការកាត់ក្តីដោយសម្អាងលើបណ្ណកម្មសិទ្ធិដែលចេញតាំងពីឆ្នាំ១៩៩៤ សួរថានៅឆ្នាំ១៩៩៤ តំបន់សហគមន៍ដែលប្រជាពលរដ្ឋរស់នៅហ្នឹង តើភាគី ប៊ុន សារឿន ហ្នឹងហ៊ានចូលទៅកាន់កាប់ ហ៊ានចូលទៅអាស្រ័យផល ហ៊ានចូលទៅប្រើប្រាស់ដីហ្នឹងអត់? បើតំបន់ហ្នឹងជាតំបន់ព្រៃស្រោង បើតំបន់ហ្នឹងជាកន្លែងប្រទាញប្រទង់គ្នារវាងកងទ័ពរដ្ឋាភិបាលបច្ចុប្បន្ន និងកងទ័ពខ្មែរក្រហម ជាកន្លែងដែលប្រយុទ្ធគ្នាយ៉ាងខ្លាំងបំផុត។ អ៊ីចឹង ប៊ុន សារឿន ហ្នឹងមិនអាចទៅកសាងបណ្ណកម្មសិទ្ធិ និងអាស្រ័យផលឱ្យក្លាយជាភោគៈស្របច្បាប់លើដីហ្នឹងបានទេ»៕
