ស្ថិតនៅក្នុងតំបន់មួយនៃខេត្តកំពង់ធំ រដ្ឋាភិបាលបានបញ្ចប់កម្មវិធីព្រៃឈើសហគមន៍មួយ ខណៈដើមឈើដែលនៅសេសសល់ទាំងឡាយកំពុងតែត្រូវបានកាប់ចេញ ដើម្បីបង្កើតជាគម្រោងភូមិមួយរបស់ធនាគារពិភពលោក។ នៅក្នុងតំបន់មួយផ្សេងទៀត ដីស្រែចម្ការរបស់កសិករមួយចំនួនក៏ត្រូវបានដកហូតសម្រាប់គម្រោងដូចគ្នានេះផងដែរ។
គម្រោងទាំងពីរនេះ គឺជាផ្នែកមួយនៃចក្ខុវិស័យរបស់ធនាគារពិភពលោក ក្នុងការផ្ដល់ដី និងឱកាសដល់ពលរដ្ឋក្រីក្រនៅជនបទរបស់ប្រទេសកម្ពុជា។ ទោះជាយ៉ាងណា ករណីនេះបានធ្វើឱ្យអ្នកស្រុកមានការងឿងឆ្ងល់ថា ហេតុអ្វីបានជាពួកគេត្រូវបាត់បង់ដីស្រែចម្ការ ឬព្រៃសហគមន៍ សម្រាប់គម្រោងទាំងនេះទៅវិញ?
អ្នកយកព័ត៌មានបានចុះទៅកាន់ទីតាំងចំនួនពីរដែលត្រូវបានរៀបចំដើម្បីបែងចែកដី ក្រោមមូលនិធិរបស់ធនាគារពិភពលោកក្នុងខេត្តកំពង់ធំ ដែលក្នុងនោះរួមមានទាំងតំបន់ផ្ទះដែលត្រូវបានផ្ដល់រួចរាល់ នៅក្នុងឃុំដូង ស្រុកប្រាសាទបល្ល័ង្ក និងដីព្រៃដែលនឹងត្រូវកាត់យកក្នុងឃុំស្រើង ស្រុកប្រាសាទសំបូរ។
ទាក់ទិននឹងករណីនេះ ប្រជាសហគមន៍បានឱ្យដឹងថា ពួកគេបានបាត់បង់ដី និងព្រៃឈើ ក្នុងដំណើរការនេះ ខណៈអ្នកដែលទទួលបានពីគម្រោង លើកឡើងថា វាមិនបានធ្វើឱ្យប្រាក់ចំណូលរបស់ពួកគេកើនឡើងនោះទេ។
ធនាគារពិភពលោក បានបង្កើតគម្រោងបែងចែកដីដើម្បីសង្គមកិច្ច និងការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ច (LASED) ក្នុងឆ្នាំ២០០៧។ គម្រោងនេះមានគោលបំណងជួយដល់ប្រជាជនក្រីក្រ ឬអ្នកដែលគ្មានដី ឱ្យទទួលបានដី ដើម្បីដោះស្រាយជីវភាព និងចូលរួមក្នុងការអភិវឌ្ឍភូមិឃុំរបស់ពួកគេ។
គម្រោងនេះបានដឹកនាំរដ្ឋាភិបាលបង្កើតភូមិថ្មីចំនួន១៣ នៅទូទាំងប្រទេស រហូតដល់ឆ្នាំ២០១១ ដែលបន្ទាប់មក ធនាគារពិភពលោក ក៏បានផ្អាកការផ្ដល់កម្ចីថ្មីដល់ប្រទេសកម្ពុជារយៈពេល ៥ឆ្នាំ ដើម្បីឆ្លើយតបទៅនឹងការបណ្ដេញចេញដោយហិង្សារបស់អាជ្ញាធរនៅក្នុងតំបន់បឹងកក់ រាជធានីភ្នំពេញ។
បើទោះបីជាការបង្កកប្រាក់កម្ចីរបស់ធនាគារមានរយៈពេលរហូតដល់ឆ្នាំ២០១៦ក៏ដោយ ឯកសារគម្រោងបង្ហាញថា ធនាគារពិភពលោកបានចាប់ផ្តើមសាងសង់តំបន់ថ្មីមួយនៅឃុំដូង ខេត្តកំពង់ធំ ក្នុងឆ្នាំ២០១៤ សម្រាប់ដំណាក់កាលបន្ទាប់នៃគម្រោង LASED របស់ខ្លួន។
ទោះជាយ៉ាងណា ក្នុងរយៈពេលប៉ុន្មានឆ្នាំ មុនពេលដែលគម្រោងនេះត្រូវបានបែងចែកនៅឆ្នាំ២០១៩ ដីនេះត្រូវបានរកឃើញថាមានអ្នកកាន់កាប់រួចទៅហើយ។
ប្រធានគ្រប់គ្រងការិយាល័យធនាគារពិភពលោក ប្រចាំនៅកម្ពុជា លោកស្រី ម៉ារីយ៉ាម សាលីម មិនបានឆ្លើយតបសំណួរតាមរយៈអ៊ីម៉ែល ថាតើលោកស្រីស្គាល់អតីតអ្នកកាន់កាប់ដីក្នុងឃុំដូងណាម្នាក់ដែលត្រូវបានបែងចែកនៅឆ្នាំ២០១៩ ឬទេ។
ប៉ុន្តែលោកស្រីបញ្ជាក់ថា គម្រោង LASED ជំហាន២ បានបែងចែកផ្ទៃដីទំហំ ១៧ ០០០ហិកតា ដល់ ៥ ០៩១គ្រួសារ ដល់ចុងខែធ្នូ ឆ្នាំ២០២២ ដែលក្នុងនោះមាន ៣ ៩៦០គ្រួសារ ទទួលបានបណ្ណកម្មសិទ្ធិដីធ្លី។
លោកស្រីបន្ថែមថា ដំណើរការជ្រើសរើស គឺរួមមានទាំងការពិនិត្យមើលពីផលប៉ះពាល់បរិស្ថាន និងសង្គម ប្រកបដោយតម្លាភាព ការបង្ហាញជាសាធារណៈនៃបញ្ជីបេក្ខជន ការពិនិត្យមើលលើពាក្យស្នើសុំ និងការបង្ហាញជាសាធារណៈនៃបញ្ជីជ្រើសរើស។
លោកស្រីថា៖ «ការទទួលបានដីធ្លី និងការលើកកម្ពស់ផលិតភាពកសិកម្ម គឺមានសារៈសំខាន់សម្រាប់ប្រជាជនកម្ពុជា ជាពិសេសពលរដ្ឋក្រីក្រនៅតាមជនបទ»។
ជម្លោះនៅក្នុងឃុំដូង
ក្នុងអំឡុងរយៈពេលប្រមាណជា ៤ឆ្នាំ កន្លងទៅ លោក ធីវ អឿត បានលើកឡើងថា ខ្លួនបានឮអ្នកភូមិដូងផ្សេងទៀតលក់ដីស្រែទៅឱ្យក្រុមហ៊ុនមួយ ដែលគាត់មិនចាំឈ្មោះក្រុមហ៊ុននោះឡើយ។
ទោះជាយ៉ាងណា លោកពុំបានធ្វើតាមអ្នកភូមិទាំងនោះឡើយ ដោយបានរក្សាទុកដីទំហំ៨ហិកតារបស់លោកដដែល។
លោកថា៖ «ដីនោះ គឺខ្ញុំទទួលបានមកពីឪពុករបស់ខ្ញុំ។ នេះហើយជាមូលហេតុដែលខ្ញុំមិនព្រមលក់វាទៅឱ្យក្រុមហ៊ុន។ ខ្ញុំចង់ចែកដីនេះបន្តទៅឱ្យកូនរបស់ខ្ញុំ»។
បន្ទាប់មក រដ្ឋាភិបាលក៏បានមកយកដីរបស់គាត់ ហើយនៅពេលដែលគាត់ និងអ្នកស្រុកផ្សេងទៀតតវ៉ាទាក់ទងនឹងការបាត់បង់ដីស្រែរបស់ពួកគេ ខាងខេត្តបានបញ្ជូនកងរាជអាវុធហត្ថមកធ្វើអន្តរាគមន៍។
ទាក់ទិននឹងជម្លោះនេះ លោក ធីវ អឿត បន្ថែមថា៖ «យើងឈប់និយាយពីវាទៀតហើយ ព្រោះយើងខ្លាចគេចាប់ខ្លួន»។
ក្រោយមក រូបលោកនិងអ្នកភូមិផ្សេងទៀតក៏ត្រូវបានកោះហៅឱ្យដាក់ពាក្យស្នើសុំដីលំនៅឋាន និងដីស្រែចម្ការ នៅទីតាំងដដែលដែលគាត់ធ្លាប់កាន់កាប់។
លោកថា៖ «ប្រជាជនទាំងនោះបានតវ៉ា ប៉ុន្តែចុងក្រោយ ពួកគេគ្មានជម្រើសអ្វីនោះទេ ដូច្នេះហើយ អ្វីដែលពួកគេអាចធ្វើបាន គឺមានតែដាក់ពាក្យសុំដីរបស់ពួកគេមកវិញប៉ុណ្ណោះ។ ខ្ញុំក៏បានសម្រេចចិត្តដាក់ពាក្យដែរ ប៉ុន្តែវាយឺតពេលហើយ [ក្នុងការទទួលបានដីមកវិញ]»។
យោងតាមកាសែតភ្នំពេញប៉ុស្តិ៍ បានរាយការណ៍កាលពីខែមិថុនា ឆ្នាំ២០១៩ ថា ប្រជាពលរដ្ឋនៅឃុំដូងបានបន្តការតវ៉ាអស់រយៈពេលជាង១ខែ ក្រោមការយាមកាមដោយមន្ត្រីប៉ូលិស និងកងរាជអាវុធខេត្តកំពង់ធំ ជិត១០០នាក់ បន្ទាប់ពីមានករណីពលរដ្ឋដែលមានចំនួន៤៧០គ្រួសារ ត្រូវបានអាជ្ញាធរខេត្តរារាំងមិនឱ្យចូលទៅកាន់ដីស្រែរបស់ពួកគេ។
ទីតាំងជម្លោះនេះ ដំបូងឡើយ ត្រូវបានហៅថាជាដីសម្បទានសង្គមកិច្ច ដែលមិនមែនជាគម្រោង LASED នោះទេ។ ទោះជាយ៉ាងណា ក្នុងរយៈពេល២ខែក្រោយមក កាសែតមួយនេះក៏បានរាយការណ៍ថា រដ្ឋាភិបាលបានផ្ដល់ពីដីស្រែចម្ការដល់ប្រជាពលរដ្ឋឃុំដូង ក្នុងមួយគ្រួសារ ទំហំ២ហិកតា និងផ្ទះលំនៅឋានក្រោមគម្រោង LASED ជំហាន២ របស់ធនាគារពិភពលោក។
ទាក់ទិននឹងករណីនេះ អង្គការសិទ្ធិមនុស្សលីកាដូ ក៏បានឱ្យដឹងដែរថា ប្រជាពលរដ្ឋចំនួន ៥៨៦គ្រួសារ បានទាមទារដីនៅក្នុងដីសម្បទាន ហើយយ៉ាងហោចណាស់មានអ្នកផ្ដួចផ្ដើមការតវ៉ាម្នាក់ត្រូវបានចាប់ដាក់ពន្ធនាគាររយៈពេល ៦ខែ។
គិតចាប់តាំងពីបាត់បង់ដីធ្លីមក លោក ធីវ អឿត ដែលមានវ័យ៦៥ឆ្នាំ បានឱ្យដឹងថា រូបលោកពិតជាមានការលំបាកក្នុងការរកប្រាក់ ដើម្បីចិញ្ចឹមកូនចំនួន១២នាក់ បើទោះបីជាខ្លួនមានដីតូចមួយនៅកន្លែងផ្សេងទៀតក៏ដោយ។
លោកថា៖ «ខ្ញុំរស់នៅដោយពឹងផ្អែកលើដីស្រែ។ បច្ចុប្បន្ននេះ ខ្ញុំនៅសល់ដីតូចមួយប៉ុណ្ណោះសម្រាប់អាស្រ័យផល»។
ការកាប់ឈើក្នុងព្រៃសហគមន៍
ពលរដ្ឋរស់នៅជុំវិញភូមិថ្មី ឃុំស្រើង ក្នុងឆ្នាំនេះ បានឮពីអាជ្ញាធរស្រុកថា ភូមិរបស់ពួកគេនឹងទទួលបានអ្នកចំណូលថ្មីបន្ថែមទៀត។ នេះបើតាមការលើកឡើងដោយអ្នកស្រី ឡៅ ធារី អាយុ៤០ឆ្នាំ ដែលប្រកបរបរលក់ភេសជ្ជៈនៅខាងលិចភូមិ។
បើទោះបីជាភូមិរបស់ពួកគេមានទីតាំងជិតដីសម្បទានរបស់គម្រោង LASED ចំនួន២ នៅក្នុងស្រុកប្រាសាទសំបូរ និងស្រុកសណ្ដាន់ ដែលត្រូវបានផ្តល់កាលពីខែមករាក៏ដោយ អ្នកស្រីថា ខ្លួនបានឮរួចហើយថា ពលរដ្ឋក្នុងភូមិថ្មីនឹងមិនទទួលបានអត្ថប្រយោជន៍អ្វីនោះទេ។
មេភូមិថ្មី លោក ប៉ា សុខ ក៏ហាក់មិនមានការរំភើបចិត្តចំពោះដំណឹងនៃការទទួលបានអ្នកចំណូលថ្មីនេះផងដែរ។
លោកថា ភូមិថ្មី និងភូមិ២ផ្សេងទៀត នៅក្នុងឃុំស្រើង ធ្លាប់ទទួលចំណូលពីតំបន់ព្រៃសហគមន៍ដែលបច្ចុប្បន្នស្ថិតនៅក្នុងគម្រោង LASED ចំនួន២ ទាំងស្រុង។
ទាក់ទិននឹងករណីនេះ លោក ប៉ា សុខ បន្តថា អ្នកភូមិថ្មីនឹងខិតខំប្រឹងប្រែងដើម្បីការពារតំបន់ដែលបានកំណត់សម្រាប់ភូមិរបស់ពួកគេ។
លោកថា៖ «វាគឺជាដីរដ្ឋ ប៉ុន្តែយើងចង់ការពារព្រៃឈើ ដូច្នេះហើយយើងបានប្រមូលសហគមន៍ដើម្បីការពារព្រៃឈើ»។
លោកបន្ថែមថា ព្រៃនេះធ្លាប់មានជ្រូកព្រៃ ក្ដាន់ មាន់ព្រៃ និងអណ្ដើក ប៉ុន្តែគិតចាប់តាំងពីភូមិថ្មីត្រូវបានប្រកាសបង្កើត ក្នុងនោះ ដើមឈើប្រមាណជា ៥០% ជាពិសេសដើមឈើធំៗ និងមានតម្លៃ ត្រូវបានកាប់ចេញ។
លោក ប៉ា សុខ ថា៖ «ចាប់តាំងពីមានគម្រោង LASED នោះមក ពួកគេបានចាប់ផ្ដើមកាប់ឈើ ដែលពួកគេភាគច្រើនជាអ្នកមកពីស្រុកផ្សេង»។
មេភូមិរូបនេះបន្តថា លោកចង់ស្នើឱ្យមន្ត្រីជួយអភិរក្សផ្ទៃដីប្រមាណជា ១៥០ហិកតា ដែលលោកអះអាងថាជាកន្លែងស័ក្តិសិទ្ធិរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ។
ជាមួយគ្នានេះ លោកក៏បានសម្តែងការខកចិត្តផងដែរ ដែលភូមិរបស់គាត់មិនត្រូវបានដាក់បញ្ចូលក្នុងគម្រោង LASED។
លោកថា៖ «យើងអស់សង្ឃឹមជាខ្លាំង បន្ទាប់ពីពួកគេមកយកដី។ ពលរដ្ឋមានអារម្មណ៍ថាបាត់បង់វា។ នៅទីបំផុត ផលប្រយោជន៍បានទៅដល់ឃុំផ្សេងទៀត»។
សមាជិកល្បាតព្រៃមួយរូប អ្នកស្រី ហួង អូន បានលើកឡើងថា ព្រៃសហគមន៍ដំណាក់ត្រសែង បានទទួលថវិកាសម្រាប់សកម្មភាពល្បាត ចាប់ពីឆ្នាំ២០១៦ ដល់ឆ្នាំ២០១៨ ប៉ុណ្ណោះ។ ទោះជាយ៉ាងណា ការល្បាតដោយស្ម័គ្រចិត្តនៅតែបន្តធ្វើឡើង បើទោះបីជាមិនទទួលបានថវិកាជំនួយក៏ដោយ។
យោងតាមផែនទីព្រៃសហគមន៍ ដែលចងក្រងដោយអង្គការបរិស្ថាន Recoftc ព្រៃសហគមន៍នេះធ្លាប់លាតសន្ធឹងលើផ្ទៃដីជិត៤ ០០០ហិកតា។
ទោះជាយ៉ាងណា អ្នកស្រី ហួង អូន បន្ថែមថា ព្រៃដែលនៅសេសសល់ គឺមានចំនួនពី ២០០ ទៅ ៣០០ហិកតាប៉ុណ្ណោះ ខណៈសមាជិកសហគមន៍ព្រៃឈើបច្ចុប្បន្ននេះ ក៏កំពុងតែព្យាយាមចុះបញ្ជីជាតំបន់ការពារម្តងទៀតផងដែរ ប៉ុន្តែការការពារតំបន់នោះ គឺជារឿងដែលពិបាកមួយ ដោយសារតែអ្នកកាប់ឈើចុះមកក្រោមគម្រោង LASED។
អ្នកស្រីថា៖ «យើងបានបញ្ឈប់សកម្មភាព[ល្បាត] នៅពេលដែលគម្រោង LASED ចូលមក។ ពួកគេបានយកព្រៃ។ យើងគ្មានសង្ឃឹមនឹងធ្វើការបន្តទៀតទេ។ យើងពិតជានឿយហត់ខ្លាំងណាស់»។
ជីវភាពរស់នៅក្នុងគម្រោង LASED
តាមរយៈការចុះទៅកាន់ឃុំដូង កាលពីចុងខែវិច្ឆិកា អ្នកដែលទទួលបានដីពីគម្រោង LASED បានថ្លែងប្រាប់អ្នកយកព័ត៌មានថា ពួកគេមិនសូវរស់នៅលើដីថ្មី [ដីដែលទទួលបានពីគម្រោង LASED] របស់ខ្លួននោះទេ។
កសិករមួយចំនួនក៏បានឱ្យដឹងផងដែរថា ពួកគេក៏មានដីក្នុងកន្លែងផ្សេងទៀតក្នុងឃុំរួចដែរ មុនពេលដែលគម្រោងរបស់ធនាគារពិភពលោកចូលមក ហើយផ្តល់ដីដល់ពួកគេ។
លោក ទៀម ខាន់ អាយុ៤២ឆ្នាំ និងភរិយា អ្នកស្រី ឆុង ថុន អាយុ៤៦ឆ្នាំ ដែលប្រកបរបរចិញ្ចឹមចង្រិតសម្រាប់លក់ បានលើកឡើងថា គម្រោង LASED បានអនុញ្ញាតឱ្យគ្រួសាររបស់ពួកគេមានលទ្ធភាពអាចរើចេញពីផ្ទះឪពុកម្តាយរបស់ពួកគេបាន។
ទោះជាយ៉ាងណា អ្នកស្រី ឆុង ថុន បានអះអាងថា សម្រាប់ទីតាំងថ្មីនេះ គឺអ្នកស្រីពុំអាចលក់បានក្នុងចំនួនច្រើន ដូចពេលដែលខ្លួនរស់នៅផ្ទះចាស់ជាមួយឪពុកម្ដាយនោះទេ។
ខណៈប្រឈមនឹងបញ្ហាជាច្រើននៅក្នុងទីតាំងថ្មី អ្នកស្រីបន្ថែមថា ដំបូងឡើយ ដីមានលក្ខណៈស្ងួត ដែលពិបាកទាញយកទឹកមកប្រើប្រាស់។ ប៉ុន្តែអ្នកស្រីថា នៅដើមឆ្នាំនេះ ទឹកស្រាប់តែឡើងមកត្រឹមជង្គង់ ដែលតម្រូវឱ្យគ្រួសាររបស់អ្នកស្រីត្រូវមករស់នៅក្នុងតង់ នៅតាមដងផ្លូវ ដែលជាទីខ្ពស់។
អ្នកស្រីបន្តថា៖ «ស្រូវក៏នឹងមិនផ្ដល់ផលល្អផងដែរនៅឆ្នាំនេះ ដោយសារតែទឹកជំនន់»។
ទាក់ទិននឹងករណីនេះ មេឃុំដូង មកពីគណបក្សភ្លើងទៀន លោក ពឹង សុហន់ បានឱ្យដឹងថា ដីរបស់គម្រោង LASED គឺជាឱកាសថ្មីសម្រាប់ប្រជាពលរដ្ឋក្នុងការអភិវឌ្ឍអាជីវកម្មកសិកម្មរបស់ពួកគេ។
ពលរដ្ឋមួយរូបទៀត អ្នកស្រី ឌិត ម៉ុន បានលើកឡើងថា អ្នកស្រីនៅមិនទាន់មានបណ្ណកម្មសិទ្ធិដីធ្លីដែលផ្ដល់ដោយគម្រោង LASED នៅឡើយទេ ខណៈអ្នកស្រីធ្លាប់បានឮថា ខ្លួនត្រូវកាន់កាប់ដីនេះអស់រយៈពេល៥ឆ្នាំ ទើបអាចទទួលបានបណ្ណកម្មសិទ្ធិដីធ្លីបាន។
កសិករវ័យ៥៦ឆ្នាំរូបនេះបានលើកឡើងថា ខ្លួនសប្បាយចិត្តដែលទទួលបានដីថ្មីនេះ ប៉ុន្តែអ្នកស្រីមិនមានជំនឿចិត្តថាខ្លួនអាចរក្សាដីនេះបានជារៀងរហូតនោះទេ។
អ្នកស្រីថា៖ «វាជាក្ដីបារម្ភមួយ ដោយសារតែយើងនៅមិនទាន់ទទួលបានបានបណ្ណកម្មសិទ្ធិដីនោះទេ។ វាជាកន្លែងថ្មី ហើយខ្ញុំក៏មិនអាចប្រាកដថា ខ្ញុំនឹងអាចរស់នៅទីនេះជារៀងរហូតបានឬយ៉ាងណាផងដែរ»៕
បកប្រែនិងសម្រួលចេញពីអត្ថបទដើមភាសាអង់គ្លេស៖ World Bank Land Giveaway Marred by Problems
