សាច់ញាតិរបស់សកម្មជនបក្សប្រឆាំងដែលកំពុងជាប់ពន្ធនាគារ ចាត់ទុកការលើកលែងនិងបន្ធូរបន្ថយទោសដល់ទណ្ឌិតជិ៣០០នាក់ នៅថ្ងៃទី៧ ខែមករា ខាងមុខនេះ ដោយមិនមានវត្តមានសកម្មជនបក្សប្រឆាំង ថាជារឿងអយុត្តិធម៌ និងមានការរើសអើងផ្នែកនយោបាយ ខណៈពួកគេមិនបានធ្វើខុសដូចការចោទប្រកាន់នោះទេ។
ការលើកឡើងនេះធ្វើឡើងបន្ទាប់ពីលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន បានទូលថ្វាយស្នើសុំព្រះមហាក្សត្រ បន្ធូរបន្ថយ និងលើកលែងទោសទណ្ឌិតចំនួន២៨៣នាក់ នៅថ្ងៃទី៧ ខែមករា ឆ្នាំ២០២៣នេះ ដែលក្នុងនោះមានទណ្ឌិតស្ត្រីចំនួន២៧នាក់ ប៉ុន្តែមិនមានឈ្មោះសកម្មជនបក្សប្រឆាំង ឬអ្នកជាប់ឃុំមនសិការផ្សេងៗទៀតនោះទេ។
អ្នកស្រី អ៊ុក ចន្ធី ត្រូវជាភរិយារបស់លោក យឹម សារ៉េត អតីតសមាជិកក្រុមប្រឹក្សាឃុំចន្ទ្រា ខេត្តស្វាយរៀង មកពីគណបក្សសង្គ្រោះជាតិដែលតុលាការរំលាយ មានប្រសាសន៍ថា ស្វាមីគាត់ត្រូវបានអាជ្ញាធរក្រសួងមហាផ្ទៃបញ្ជូនពីពន្ធនាគារព្រៃស ទៅឃុំនៅពន្ធនាគារត្រពាំងផ្លុង ក្នុងខេត្តត្បូងឃ្មុំ ជាប់ព្រំដែនវៀតណាម កាលពីចុងខែសីហា ឆ្នាំ២០២២។
អ្នកស្រីបញ្ជាក់ថា ជាង២ឆ្នាំមកហើយ គាត់បានឃ្លាតឆ្ងាយពីគ្រួសារ និងមិនបានជួបគ្នា ជាពិសេសនៅថ្ងៃបុណ្យជាតិធំៗ ជាដើម។ អ្នកស្រីបន្តថា នៅថ្ងៃទី៧ ខែមករា ឆ្នាំនេះ គាត់ទទួលបានព័ត៌មានថា ព្រះមហាក្សត្របានព្រះរាជទានលើកលែងនិងបន្ធូរបន្ថយទោសដល់ទណ្ឌិតចំនួន២៨៣នាក់ តាមការស្នើសុំរបស់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ប៉ុន្តែអ្នកស្រីមិនឃើញមានឈ្មោះស្វាមីគាត់ និងសកម្មជនបក្សប្រឆាំង រួមទាំងអ្នកជាប់ឃុំមនសិការផ្សេងៗទៀតនោះទេ ។
ករណីនេះ អ្នកស្រីចាត់ទុកការសម្រេចលើកលែងនិងបន្ធូរបន្ថយទោសដល់ទណ្ឌិតជិត៣០០នាក់ ដោយពុំមានសកម្មជនបក្សប្រឆាំងនោះ ថាជាការរើសអើងផ្នែកនយោបាយ ខណៈស្វាមីរបស់គាត់ត្រូវបានជាប់ពន្ធនាគារដោយអយុត្តិធម៌។
អ្នកស្រីនិយាយថា៖ «ការមិនបន្ធូរបន្ថយទោស និងការមិនលើកលែងទោសទៅលើសកម្មជននយោបាយ គឺបញ្ហាទី១ ការរើសអើងផ្នែកនយោបាយ ហើយបញ្ហាទី២ វាជារឿងអយុត្តិធម៌បំផុតសម្រាប់សកម្មជននយោបាយទាំងអស់ ដោយពួកគាត់ម្នាក់ៗជាប់គុកទាំងអយុត្តិធម៌ ដោយសារពួកគាត់ម្នាក់ៗអត់បានប្រព្រឹត្តអ្វីខុស […] ហើយតុលាការកាត់ទោសពួកគាត់ដោយគ្មានភស្តុតាងអ្វីជាក់លាក់ទាល់តែសោះ»។
អ្នកស្រី ព្រំ ចន្ថា ត្រូវជាភរិយារបស់លោក កាក់ កុម្ភារ ដែលជាសកម្មជនគណបក្សសង្រ្គោះជាតិដែលតុលាការបានរំលាយ មានប្រសាសន៍ប្រាប់វីអូឌីប្រហាក់ប្រហែលគ្នាដែរថា គាត់មានការលំបាកច្រើនក្នុងជីវភាពគ្រួសារ ដោយសារស្វាមីគាត់នៅតែជាប់ពន្ធនាគារទាំងអយុត្តិធម៌។ ករណីនេះ អ្នកស្រីបានអំពាវនាវទៅរដ្ឋាភិបាលដោះលែងស្វាមីគាត់ឱ្យមានសេរីភាពវិញ ដើម្បីបានជួបជុំគ្រួសារ ខណៈស្វាមីរបស់គាត់មិនបានធ្វើខុសដូចការចោទប្រកាន់នោះទេ ។
អ្នកស្រីអំពាវនាវដូច្នេះថា៖ «ក្រុមគ្រួសារពួកខ្ញុំត្រូវតែដោះលែងដោយឥតលក្ខខណ្ឌ មិនមែនយកពួកគាត់ទៅដាក់ពន្ធនាគារបែបហ្នឹងទេ។ ហើយសំខាន់គាត់ជានាយករដ្ឋមន្ត្រីដឹកនាំប្រទេសកម្ពុជាទាំងមូល អ៊ីចឹងគាត់ត្រូវមើលថាតើការដឹកនាំរបស់គាត់សព្វថ្ងៃធ្វើបាបប្រជាពលរដ្ឋយើងបែបម៉េច! សំខាន់គឺនិន្នាការនយោបាយ វាហាក់បីដូចជាការគុំកួនជាមួយនឹងមេដែលនៅខាងក្រៅ ប៉ុន្តែកូនចៅអត់ដឹងអីសោះ ចាប់ដាក់ពន្ធនាគារ»។
អគ្គនាយកនៃអគ្គនាយកដ្ឋានពន្ធនាគារ ក្រសួងមហាផ្ទៃ លោក នុត សវនា មានប្រសាសន៍ថា តាមគោលការណ៍ច្បាប់ ការលើកលែងនិងបន្ធូរបន្ថយទោសបាន លុះត្រាតែទណ្ឌិតនោះប្រព្រឹត្តបទល្មើសស្រាល គឺមិនមែនអ្នកប្រព្រឹត្តបទល្មើសឧក្រិដ្ឋនោះទេ ។
នៅពេលសួរថា អ្នកដែលទទួលបានការលើកលែងនិងបន្ធូរបន្ថយទោសជិត៣០០នាក់នោះ តើមានសកម្មជនបក្សប្រឆាំង និងអ្នកជាប់ឃុំមនសិការដែរឬទេ? លោក នុត សវនា សុំមិនធ្វើការបកស្រាយ ដោយលោកបង្វែរឱ្យទៅសួរក្រសួងយុត្តិធម៌វិញ។
វីអូឌី មិនអាចសុំការបញ្ជាក់ពីអ្នកនាំពាក្យក្រសួងយុត្តិធម៌ លោក គឹម សន្តិភាព បានទេ នៅរសៀលថ្ងៃពុធនេះ ។
នាយករងទទួលបន្ទុកផ្នែកឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្សនៃអង្គការលីកាដូ លោក អំ សំអាត មានប្រសាសន៍ថា ក្នុងចំណោមទណ្ឌិតសរុបចំនួន២៨៣នាក់ មានការបន្ធូរបន្ថយទោសចំនួន២៨២នាក់ និង១នាក់ទៀតជាស្ត្រី ត្រូវបានលើកលែងទោស។
លោក អំ សំអាត បន្តថា ក្នុងចំណោមទណ្ឌិតទាំង២៨៣នាក់នេះ មិនមានឈ្មោះសកម្មជននយោបាយ ឬសកម្មជនផ្សេងៗដែលកំពុងជាប់ឃុំនោះទេ។ លោកយល់ថា ការសម្រេចលើកលែងនិងបន្ធូរបន្ថយទោសដល់ទណ្ឌិតនៅថ្ងៃទី៧ ខែមករា ខាងមុខនេះ ដែលមិនមានឈ្មោះសកម្មជនបក្សប្រឆាំង ប្រធានសហជីព និងអ្នកជាប់ឃុំមនសិការផ្សេងៗទៀត ជាការរើសអើងនយោបាយ ផ្ទុយពីច្បាប់ និងធ្វើឱ្យមានការរិះគន់ពីប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌នៅកម្ពុជាថែមទៀត។
លោកមានប្រសាសន៍ថា៖ «បើយើងអនុវត្តឱ្យមានតម្លាភាព និងយុត្តិធម៌ ហើយស្របតាមគោលការណ៍ច្បាប់ គឺមិនត្រូវមានការរើសអើងទេ។ វាត្រូវមានការគោរពតាមលក្ខខណ្ឌនៃច្បាប់ ក៏ដូចជាបទដ្ឋានទាំងឡាយស្តីពីការគ្រប់គ្រងពន្ធនាគារ ក៏ដូចជាបទដ្ឋានអប្បបរមាអន្តរជាតិ ហើយជាពិសេសគោលការណ៍មិនរើសអើងតែម្តង។ ហើយមិនអ៊ីចឹងទេ គឺប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌របស់យើងស្ថិតនៅក្នុងការរិះគន់ជាបន្តទៀត»។
នៅក្នុងជំពូកទី២ នៃព្រះរាជក្រឹត្យស្ដីពីការបន្ធូរបន្ថយទោស និងលើកលែងទោស បានលើកឡើងថា ការបន្ធូរបន្ថយទោស និងលើកលែងទោសដល់ទណ្ឌិត ត្រូវធ្វើឡើងចំនួន៥ដងក្នុងមួយឆ្នាំ តែត្រូវស្ថិតក្នុងពិធីបុណ្យចំនួន៥ រួមមាន ទិវាជ័យជម្នះលើរបបប្រល័យពូជសាសន៍ ៧មករា, ពិធីបុណ្យចូលឆ្នាំខ្មែរ, ពិធីបុណ្យវិសាខបូជា, ពិធីបុណ្យឯករាជ្យជាតិ ៩វិច្ឆិកា និងពិធីបុណ្យអុំទូក បណ្ដែតប្រទីប អកអំបុក និងសំពះព្រះខែ។
ព្រះរាជក្រឹត្យដដែលបន្តថា ទណ្ឌិតដែលទទួលបានការបន្ធូរបន្ថយទោស លុះត្រាតែអនុវត្តទោសបាន ១\៣ (មួយភាគបី) នៃទោសដាក់ពន្ធនាគារដែលតុលាការបានកំណត់។ ចំពោះទោសដាក់ពន្ធនាគារមួយជីវិត ទណ្ឌិតត្រូវអនុវត្តទោស១០ឆ្នាំជាមុនសិន។ ចំណែកលក្ខខណ្ឌលើកលែងទោសវិញ ទណ្ឌិតត្រូវបានអនុវត្តឱ្យបានចំនួន ២/៣(ពីរភាគបី)នៃទោសសិន។ ចំពោះទណ្ឌិតដែលត្រូវប្រឈមទោសដាក់ពន្ធនាគារអស់មួយជីវិត អាចត្រូវបានលើកលែងទោស ត្រូវអនុវត្តទោសបានយ៉ាងតិច៣០ ឬ២០ឆ្នាំ ក្នុងករណីមានការបន្ធូរបន្ថយទោស៕
