ពលរដ្ឋមានជម្លោះដីធ្លីជាមួយអតីតក្រុមហ៊ុនស្ករអំពៅ នៅខេត្តឧត្ដរមានជ័យ បានជំរុញទៅក្រសួងរៀបចំដែនដី នគរូបនីយកម្ម និងសំណង់ ដោះស្រាយវិវាទដីធ្លី ដោយប្រគល់ដីជូនពួកគាត់វិញ និងផ្តល់បណ្ណកម្មសិទ្ធិ ក្រោយក្រុមហ៊ុននេះក្ស័យធន និងដកខ្លួនចេញពីដីសម្បទានសេដ្ឋកិច្ចដែលមានជម្លោះជិត១០ឆ្នាំ។
ប្រជាពលរដ្ឋជាង១០នាក់មកពីខេត្តឧត្ដរមានជ័យ ដែលអះអាងថាជាតំណាងឱ្យពលរដ្ឋចំនួន ៧១១គ្រួសារ បានដាក់ញត្តិនៅក្រសួងរៀបចំដែនដី ជាថ្មីទៀត កាលពីថ្ងៃទី២៦ ខែមករា ម្សិលមិញ ដើម្បីជំរុញទៅស្ថានប័នមួយនេះជួយវាស់វែង និងចេញបណ្ណកម្មសិទ្ធិដីធ្លីជូនពលរដ្ឋដែលបានប៉ះពាល់ដីធ្លីដោយសារក្រុមហ៊ុនស្ករអំពៅ កាលពី១៤ឆ្នាំមុន។
លោក ម៉ៅ ជឿន ដែលអះអាងថាជាតំណាងប្រជាពលរដ្ឋ ប្រាប់វីអូឌីនៅថ្ងៃសុក្រនេះថា ប្រជាពលរដ្ឋទាំង៧១១គ្រួសារ នៅភូមិចំនួន៥ នៃក្រុងសំរោង ខេត្តឧត្តរមានជ័យ ត្រូវបានក្រុមហ៊ុនស្ករអំពៅ អង្គរស៊ូហ្គឺ (Angkor Sugar) រំលោភយកដីធ្លីអស់ កាលឆ្នាំ២០០៨ ក្រោយក្រុមហ៊ុននេះទទួលបានដីសម្បទានសេដ្ឋកិច្ចពីរដ្ឋាភិបាលនៅតំបន់នោះ ដើម្បីដាំដំណាំអំពៅ។
តំណាងពលរដ្ឋរូបនេះបន្តថា ក្រោយក្រុមហ៊ុនស្ករអំពៅគ្រប់គ្រងដីជម្លោះរយៈពេល៧ឆ្នាំ ពោលគឺនៅឆ្នាំ២០១៥ ក្រុមហ៊ុនមួយនេះបានក្ស័យធន និងប្រគល់ដីនោះឱ្យរដ្ឋវិញ ហើយនៅឆ្នាំ២០១៧ អាជ្ញាធរខេត្តបានវាស់វែងដីនោះឱ្យពលរដ្ឋចំនួន៣២៩គ្រួសារវិញ ដោយបានចេញសាលកបត្រជូនពលរដ្ឋផងដែរ ប៉ុន្តែមិនទាន់បានចេញបណ្ណកម្មសិទ្ធិ ខណៈពលរដ្ឋចំនួន៣៨២គ្រួសារទៀត រហូតមកដល់ពេលនេះ អាជ្ញាធរនៅមិនទាន់បានចុះវាស់វែងដីជូនពួកគេនៅឡើយទេ។
លោកបន្ថែមថា៖ «អ៊ីចឹងខ្ញុំមកថ្ងៃ[ថ្ងៃទី២៦ ខែមករា]នេះ សុំឱ្យក្រសួងហ្នឹង ទី១ ពន្លឿនការដោះស្រាយដោយចេញបណ្ណកម្មសិទ្ធិ ហើយទី២ សុំឱ្យខាងក្រសួងហ្នឹងពន្លឿនការដោះស្រាយដោយផ្តល់ដីជូនប្រជាពលរដ្ឋចំនួន ៣៨២គ្រួសារទៀត ឱ្យពួកគាត់បានដីសម្រាប់បង្កបង្កើនផលដូចពលរដ្ឋផ្សេងទៀតដែរ»។
ពលរដ្ឋម្នាក់ទៀតនៅភូមិខ្ទំ ឃុំកូនក្រៀល លោក ថាន ញ៉យ អះអាងថា គ្រួសារលោកមានដី ១៥ហិកតា ជាដីកេរពីដូនតាមក ដោយបានអាស្រ័យផលតាំងពីមុនសម័យសង្គ្រាម និងបានផ្អាកការអាស្រ័យផលនៅសម័យសង្គ្រាម ហើយបានចូលមកអាស្រ័យផលវិញនៅឆ្នាំ១៩៩៨ ក្រោយចប់សង្គ្រាម។ លោកថា ការអាស្រ័យផលដោយធ្វើស្រែ និងធ្វើចម្ការ ពីឆ្នាំ១៩៩៨ ដល់ឆ្នាំ២០០៧ គឺពុំមានបញ្ហាអ្វីនោះទេ ប៉ុន្តែចាប់ពីឆ្នាំ២០០៨ ដល់ឆ្នាំ២០១៤ គឺដីនោះត្រូវបានក្រុមហ៊ុនស្ករអំពៅ រំលោភយក និងគ្រប់គ្រងដោយក្រុមហ៊ុននេះផងដែរ។
ពលរដ្ឋរូបនេះបន្តថា ក្រោយក្រុមហ៊ុនក្ស័យធន និងដកចេញទៅវិញនៅឆ្នាំ២០១៥ គ្រួសារលោកបានចូលទៅអាស្រ័យផលលើជម្លោះនោះម្តងទៀត ហើយអាជ្ញាធរបានវាស់វែងឱ្យគ្រួសារលោកតែ ២ហិកតាប៉ុណ្ណោះ ប៉ុន្តែពុំទាន់បានចេញបណ្ណកម្មសិទ្ធិឱ្យនៅឡើយទេ។ លោកថា ការពន្យារពេលចេញបណ្ណកម្មករ និងការយឺតយ៉ាវវាស់វែងដីធ្លីជូនពលរដ្ឋនេះធ្វើឱ្យពួកគាត់បារម្ភពីសុវត្ថិភាពដីធ្លី និងគ្មានដីសម្រាប់បង្កបង្កើនផល។
លោកបន្ថែមថា៖ «ដីអត់មានបណ្ណកម្មសិទ្ធិ អ៊ីចឹងវាអត់មានសុវត្ថិភាពសម្រាប់យើងអាស្រ័យផល។ សព្វថ្ងៃ វាពិបាកអ៊ីចឹង។បើយើងមានបណ្ណ ឬប្លង់កម្មសិទ្ធិទៅ យើងមានទម្ងន់ក្នុងការប្រើប្រាស់នៅលើដីនោះ»។
មន្ត្រីក្រសួងរៀបចំដែនដី នគរូបនីយកម្ម និងសំណង់ លោក អ៊ុល សុខយស បានចេញមកជួបជាមួយប្រជាពលរដ្ឋ និងបានទទួលសំណើពលរដ្ឋជាថ្មីទៀត ដោយសន្យាយកសំណើនោះដាក់ជូនថ្នាក់លើពិនិត្យ។
លោកបន្ថែមថា៖ «ឥលូវខ្ញុំសន្យាចុះ ថាខ្ញុំនឹងផ្តល់ព័ត៌មានត្រលប់បងប្អូនប្រជាពលរដ្ឋវិញ ក្រោយពីថ្នាក់ដឹកនាំគាត់ពិនិត្យលើសំណើនេះ។ [ថា]តើយោបល់ថ្នាក់ដឹកនាំសម្រេចយ៉ាងម៉េច យើងនឹងផ្តល់ព័ត៌មានត្រលប់ទៅវិញ»។
អភិបាលខេត្តឧត្ដរមានជ័យ លោក ប៉ែន កុសល មានប្រសាសន៍នៅថ្ងៃសុក្រនេះថា លោកមិនទាន់ទទួលបានព័ត៌មានជុំវិញបញ្ហានេះទេ ប៉ុន្តែលោកនឹងឱ្យមន្ត្រីស្រាវជ្រាវករណីនេះ ដើម្បីឈានទៅរកការដោះស្រាយ។
មន្ត្រីការពារសិទ្ធិមនុស្សសមាគមអាដហុកប្រចាំខេត្តឧត្ដរមានជ័យ លោក ស្រី ណារ៉េន មានប្រសាសន៍ថា ក្រុមហ៊ុន អង្គរ ស៊ូហ្គឺ ធ្លាប់ទទួលបានដីសម្បទានសេដ្ឋកិច្ចពីរដ្ឋាភិបាលនៅខេត្តឧត្ដរមានជ័យ ដើម្បីដាំដំណាំអំពៅ ប៉ុន្តែបានបញ្ចប់ទៅវិញនៅឆ្នាំ២០១៥។ មន្ត្រីការពារសិទ្ធិមនុស្សរូបនេះបន្តថា ក្រោយក្រុមហ៊ុនបញ្ចប់ទៅវិញ គឺប្រជាពលរដ្ឋមួយចំនួនបានចូលទៅអាស្រ័យផលលើដីរបស់ខ្លួនវិញ ប៉ុន្តែត្រូវបានអាជ្ញាធរហាមឃាត់ និងចោទប្រកាន់ពលរដ្ឋចូលទៅទន្ទ្រានយកដីរដ្ឋដោយខុសច្បាប់ទៅវិញ។
លោក ស្រី ណារ៉េន យល់ថា ករណីពលរដ្ឋទៅរកកិច្ចអន្តរាគមន៍ពីអាជ្ញាធរថ្នាក់ជាតិឱ្យជួយដោះស្រាយ និងស្នើចេញបណ្ណកម្មសិទ្ធិដីធ្លីជូនពួកគេ ដោយសារពួកគេកំពុងខ្វះដីធ្លីធ្វើកសិកម្ម និងបារម្ភពីសុវត្ថិភាពដីធ្លីរបស់ពួកគេ។
លោកបន្ថែមថា៖ «អ៊ីចឹងអាជ្ញាធរគួរតែពន្លឿនការដោះស្រាយ ដោយផ្តល់ដីចំណែកណាមួយ ឬដីសង្គមកិច្ច ដែលធ្វើឱ្យពួកគាត់អាចរស់នៅបាន ព្រោះឥលូវនេះ ទាក់ទងនឹងមុខរបរពួកគាត់ គឺគាត់កំពុងលំបាក ជាពិសេសសេដ្ឋកិច្ចប្រចាំថ្ងៃរបស់ពួកគាត់។ អ៊ីចឹងប្រសិនជាយើងបណ្តែតបណ្តោយឱ្យការដោះស្រាយហ្នឹងចេះតែយឺតយ៉ាវទៅ អាហ្នឹងរឹតតែធ្វើឱ្យពួកគាត់ជួបការលំបាកច្រើន ពាក់ព័ន្ធនឹងជីវភាពរបស់ពួកគាត់។ អ៊ីចឹងការសម្រេចចិត្តចុងក្រោយរបស់ពួកគាត់ បើគ្មានដីធ្លីសម្រាប់ធ្វើកសិកម្ម សម្រាប់ដោះស្រាយជីវភាពទេ ពួកគាត់នឹងចំណាកស្រុកទាំងប្រថុយប្រថានទៅរកការងារធ្វើនៅក្រៅប្រទេស»។
កាលពីខែមេសា ឆ្នាំ២០១៨ អង្គការសិទ្ធិមនុស្ស “Inclusive Development International” ចេញសេចក្តីថ្លែងការណ៍មួយបានឱ្យដឹងថា ប្រជាពលរដ្ឋជាង៣ ០០០នាក់ នៅខេត្តឧត្ដរមានជ័យ បានប្ដឹងក្រុមហ៊ុនស្ករសរបស់ថៃដ៏ធំមួយឈ្មោះ «ក្រុមហ៊ុនមីត្រផល» ដោយថា ក្រុមហ៊ុននេះបានប្រព្រឹត្តអំពើរំលោភសិទ្ធិមនុស្ស ដូចជា ដុតបំផ្លាញផ្ទះសម្បែងប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរ បណ្ដេញពួកគេចេញពីលំនៅឋានទាំងបង្ខំ កាលពីចន្លោះឆ្នាំ២០០៨ និង២០០៩។
សេចក្តីថ្លែងការណ៍នោះបន្តថា ក្រុមហ៊ុនមីត្រផល ដែលមានក្រុមហ៊ុនដៃគូចំនួន៣ គឺក្រុមហ៊ុនអង្គរស៊ូហ្គឺ (Angkor Sugar) ទន្លេស៊ូហ្គឺខេន (Tonle Sugar) និង ខេន និងស៊ូហ្គឺវ៉ាលី (Cane and Sugar Valley) បានទទួលសិទ្ធិលើដីសម្បទានសេដ្ឋកិច្ចចំនួន៣កន្លែង ក្នុងស្រុកសំរោង ស្រុកចុងកាល់ ខេត្ដឧត្តរមានជ័យ ដែលមានផ្ទៃដីទំហំជិត ២ម៉ឺនហិកតា ដើម្បីដាំដំណាំអំពៅ ហើយបង្កើតបានជាជម្លោះ ដោយមានការបណ្ដេញពលរដ្ឋចេញពីតំបន់នោះ។ ប៉ុន្ដែក្រុមហ៊ុននេះបានបោះបង់ដីសម្បទាននេះវិញនៅឆ្នាំ២០១៥ បន្ទាប់ពីពលរដ្ឋបានដាក់ពាក្យបណ្ដឹងនៅគណៈកម្មាធិការសិទ្ធិមនុស្សថៃ៕
