គណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត (គ.ជ.ប) បានសម្រេចប្រើប្រាស់ពេលវេលានៃការពិនិត្យនិងចុះឈ្មោះបោះឆ្នោត បម្រើឱ្យការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសក្រុមប្រឹក្សាឃុំ-សង្កាត់សម្រាប់អាណត្តិទី៥ ដែលនឹងប្រព្រឹត្តទៅពេលខាងមុខ ត្រូវប្រើពេលច្រើនថ្ងៃដែលពុំធ្លាប់មាន បើប្រៀបធៀបទៅនឹងការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសក្រុមប្រឹក្សាឃុំ-សង្កាត់កាលពី៤អាណត្តិកន្លងទៅ។
អ្នកនាំពាក្យ គ.ជ.ប លោក ហង្ស ពុទ្ធា បានប្រាប់ វីអូឌី នៅថ្ងៃទី៥ ខែតុលានេះថា សម្រាប់ការបោះឆ្នោតលើកនេះ គណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោតសម្រេចប្រើពេលយូររហូតដល់៥០ថ្ងៃ ក្នុងការពិនិត្យបញ្ជីឈ្មោះនិងចុះឈ្មោះបោះឆ្នោត។ លោកបន្តថា ការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសក្រុមប្រឹក្សាឃុំ-សង្កាត់ កាលពី៤អាណត្តិកន្លងទៅនេះ គ.ជ.ប ដាក់ឱ្យអនុវត្តត្រឹមតែ២០ថ្ងៃប៉ុណ្ណោះ។
បើតាមលោក ហង្ស ពុទ្ធា មូលហេតុដែលនាំឱ្យគណៈកម្មាធិការជាតិករៀបចំការបោះឆ្នោត ត្រូវពង្រីកថ្ងៃពិនិត្យនិងចុះឈ្មោះបោះឆ្នោតបន្ថែមនេះ ដោយសារបញ្ហាវិបត្តិកូវីដ-១៩ ដែលជាមូលហេតុនាំឱ្យពលរដ្ឋមិនមានពេលគ្រប់គ្រាន់ក្នុងការរៀបចំខ្លួន។ មួយវិញទៀត លោកថា ដើម្បីជួយសម្រួលអ្នកដែលគ្រប់អាយុបោះឆ្នោតអាចបានចុះឈ្មោះបោះឆ្នោតដែរ។
លោកបន្តថា៖ «ដោយសារឆ្នាំបោះឆ្នោត ឆ្នាំ២០២២ គឺជាការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសក្រុមប្រឹក្សាឃុំ-សង្កាត់ អ៊ីចឹង គ.ជ.ប អនុវត្តទៅលើគោលការណ៍ថា ប្រជាពលរដ្ឋដែលមានអាយុ១៨ឆ្នាំត្រូវមានឈ្មោះនៅក្នុងបញ្ជី ហើយអ្នកដែលមានឈ្មោះនៅក្នុងបញ្ជី អាចមានសិទ្ធិទៅបោះឆ្នោតបាន។ ហេតុដូច្នេះ យើងបារម្ភថា ខ្លាចមានអ្នកនៅសេសសល់គ្រប់អាយុ១៨ឆ្នាំហើយ ប៉ុន្តែអត់មានឈ្មោះក្នុងបញ្ជី។ អ៊ីចឹងហើយបានច្បាប់តម្រូវឱ្យ គ.ជ.ប ធ្វើការបន្ថែមពេលវេលា ដើម្បីឱ្យប្រជាពលរដ្ឋលោកមានឱកាសគ្រប់គ្រាន់ក្នុងការចុះឈ្មោះបោះឆ្នោត»។
យោងតាមប្រតិទិនដែលចេញដោយគណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត កាលពីថ្ងៃទី១៩ ខែកក្កដា បង្ហាញថា ការប្រព្រឹត្តទៅនៃដំណើរការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសក្រុមប្រឹក្សាឃុំ-សង្កាត់ អាណត្តិទី៥ ឆ្នាំ២០២២ នឹងចាប់ផ្តើមនៅថ្ងៃទី៥ ខែមិថុនា ខាងមុខនេះ។
លោក ពង្ស ពុទ្ធា បញ្ជាក់ថា ស្ថាប័នជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោតមួយនេះបានចែកលិខិតអញ្ជើញឱ្យពលរដ្ឋមកពិនិត្យឈ្មោះនៅក្នុងបញ្ជីចុះឈ្មោះដែលបានបិទផ្សាយជាសាធារណៈគិតត្រឹមថ្ងៃទី២ ខែតុលានេះ មានចំនួនជាង៦លាន៥០ម៉ឺននាក់ ហើយបើគិតជាភាគរយបានជាង៧៤ភាគរយហើយដែរ។ ទន្ទឹមនឹងនេះ គ.ជ.ប ក៏បានដាក់ពង្រាយអ្នកសង្កេតបានជាង១ ០០០នាក់ ខណៈដែលភ្នាក់ងារគណបក្សនយោបាយដែលចូលសង្កេតការណ៍សម្រាប់ដំណើរការពិនិត្យនិងចុះឈ្មោះបោះឆ្នោតនេះ ត្រូវលើកពេលសិន ដោយសារចំរដូវកាលភ្ជុំបិណ្ឌ។
កាលពីពេលថ្មីៗ គណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោតទើបតែបានបញ្ចប់ការបិទបញ្ជីឈ្មោះបោះឆ្នោតជាផ្លូវការរបស់ខ្លួន ស្របពេលការប្រកាសបញ្ជីឈ្មោះជាផ្លូវការឆ្នាំ២០២១ ដែលបម្រើដល់ការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសក្រុមឃុំ-សង្កាត់ឆ្នាំ២០២២នេះនឹងបិទបញ្ចប់ ហើយប្រកាសសុពលភាពនៅថ្ងៃទី១២ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២២ ខាងមុខ។
នាយកប្រតិបត្តិអង្គការ និចហ្វិក លោក សំ គន្ធាមី មានប្រសាសន៍ថា បើទោះជា គ.ជ.ប ពង្រីកពេលវេលាវែងជាងមុន តែលោកហាក់មិនមានជំនឿថាអាចនឹងមានផលជាវិជ្ជមានប៉ុន្មាននោះទេ។ អ្នកជំនាញកិច្ចការបោះឆ្នោតរូបនេះបន្ថែមថា មូលហេតុសំខាន់គឺវាទាក់ទិននឹងគណបក្សនយោបាយដែរ ព្រោះបើក្នុងករណីគណបក្សនយោបាយដែលពួកគាត់មិនពេញចិត្តហើយ បើទោះជាការអូសបន្លាយកាលបរិច្ឆេទយូរថ្ងៃ ក៏ពិបាកនឹងរកអង្គបោះឆ្នោតចូលរួមឱ្យបានច្រើនដូចនៅមុនឆ្នាំ២០១៣ណាស់។
បើតាមលោក សំ គន្ធាមី ការបោះឆ្នោតនេះ វាមិនមែនជាកាតព្វកិច្ចដែលពលរដ្ឋម្នាក់ៗត្រូវតែដាច់ខាតចូលរួមទៅបោះឆ្នោតនោះឡើយ។
លោកបន្តថា៖ «បើនិយាយពីរយៈពេល វែងហើយ! ប៉ុន្តែបើនិយាយពីប្រសិទ្ធភាព ការប៉ាន់ស្មានទុកជាមុនទេ ខ្ញុំថា មិនអាចលើសពីមុនៗទេ! មិនសូវមានប្រសិទ្ធភាពអីដូចមុនប៉ុន្មានទេ ព្រោះអីប្រជាពលរដ្ឋលោកនេះដែរ [ការគិតនិងការសម្រេចចិត្ត] វាផ្អែកលើស្ថានភាពនយោបាយដែរណា។ ពួកគាត់មើលដែរណា! ដល់អ៊ីចឹងទៅ វាអាស្រ័យលើកត្តារបស់ពួកគាត់ដែរ គាត់ចាប់អារម្មណ៍ ឬមិនចាប់អារម្មណ៍ វាជារឿងរបស់ពួកគាត់ដែរ។ រឿងគណបក្សសំខាន់ណាស់ ខ្ញុំលើកហើយកាលពីមុន គឺគណបក្សសង្រ្គោះជាតិនៅសកម្មជនគេ គេជួយផ្សព្វផ្សាយប្រជាពលរដ្ឋ លើកទឹកចិត្តឱ្យប្រជាពលរដ្ឋទៅចុះឈ្មោះ គេជួយលើកទឹកចិត្ត និងជំរុញឱ្យទៅចុះឈ្មោះបោះឆ្នោត» ។
បើទោះជាបែបណា គ.ជ.ប ឱ្យដឹងថា សម្រាប់អ្នកដែលចុះឈ្មោះបោះឆ្នោតថ្មីដែលស្ថាប័នជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោតទទួលបាននៅពេលនេះមានជាង១លាន៦០ម៉ឺននាក់។
ការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសក្រុមប្រឹក្សាឃុំ-សង្កាត់ ក្នុងអាណត្តិទី៤ កាលពីឆ្នាំ២០១៧ មានគណបក្សនយោបាយចំនួន១១គណបក្សបានចូលរួមប្រកួតប្រជែង។ ប្រទេសកម្ពុជាបានឆ្លងកាត់ការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសក្រុមប្រឹក្សាឃុំ-សង្កាត់នេះចំនួន៤អាណត្តិកន្លងទៅហើយ ដូចជា ការបោះឆ្នោតឆ្នាំ២០០២ ឆ្នាំ២០០៧ ឆ្នាំ២០១២ និងឆ្នាំ២០១៧។
អង្គការ ខុមហ្វ្រែល បានចេញការវាយតម្លៃនិងរបាយការណ៍សង្ខេបស្តីពីការអង្កេតទាំងមុននិងក្នុងដំណាក់កាលបោះឆ្នោត រួមទាំងក្រោយការបោះឆ្នោត បង្ហាញថា ការបោះឆ្នោតកាលពីឆ្នាំ២០១៧ គឺមានភាពអវិជ្ជមានច្រើនជាងវិជ្ជមាន។ ការរកឃើញដែលអង្គការ ខុមហ្រ្វែល ចាត់ទុកថាមានអវិជ្ជមានធ្ងន់ធ្ងរនោះ រួមមាន ច្បាប់បោះឆ្នោតជ្រើសរើសឃុំ-សង្កាត់ មិនបានចែងបើកទូលាយដល់សកម្មភាពឃោសនាបោះឆ្នោត និងការរឹតត្បិតសេរីភាពឬការកំណត់ព្រំដែនតូចចង្អៀតនៃការចូលរួមពីអង្គការ សង្គមស៊ីវិលនៅក្នុងរដូវកាលនៃការឃោសនាបោះឆ្នោត។
ក្រៅពីនេះ នៅមានការរឹតត្បិតសិទ្ធិសេរីភាពនៃការបញ្ចេញមតិ អង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាល ការបន្ថយការដង្ហែក្បួនឃោសនាបោះឆ្នោតរបស់គណបក្សនយោបាយដែលចូលរួមប្រកួតប្រជែង។ បន្ថែមពីលើនេះទៀត អង្គការ ខុមហ្វ្រែល ថាការទុកចន្លោះប្រហោងក្នុងច្បាប់ដែលអនុញ្ញាតឱ្យមន្រ្តីរាជការ កងកម្លាំងប្រដាប់អាវុធ យោធិន និងមន្រ្តីតុលាការ អាចមានសិទ្ធិក្នុងការចូលរួមសកម្មភាពឃោសនាបោះឆ្នោតជាមួយគណបក្សនយោបាយក្រៅម៉ោងធ្វើការ ឬអាចដាក់ច្បាប់ឈប់សម្រាកមួយរយៈពេលនៃការឃោសនាបោះឆ្នោតនិងចូលរួមឃោសនាបោះឆ្នោត ជាពិសេសបានបើកសិទ្ធិឱ្យពួកគេប្រឆាំងនឹងគណបក្សនយោបាយដទៃបានដោយសេរី ជាដើម៕
