សកម្មជនបរិស្ថាន និងសង្គមស៊ីវិល លើកឡើងថា ប្រសិនបើអាជ្ញាធរពាក់ព័ន្ធមិនអាចស្វែងរកជនល្មើសក្នុងសំណុំរឿងរត់ពន្ធឈើខុសច្បាប់ទៅដែនដីហុងកុងឃើញទេ នោះបង្ហាញពីកម្សោយរបស់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាក្នុងការអនុវត្តច្បាប់ ក៏ដូចជាការលើកទឹកឱ្យជនល្មើសបន្តសកម្មភាពខុសច្បាប់បែបនេះបន្តទៀត។
ការលើកឡើងនេះ បន្ទាប់ពីអស់រយៈពេលជិត១ឆ្នាំមកហើយដែលអាជ្ញាធរកម្ពុជានៅមិនអាចស្វែងរកឃើញជនល្មើស ចំពោះករណីរត់ពន្ធឈើចំនួន៧កុងតឺន័រ ទម្ងន់ជាង២០០តោន និងមានតម្លៃជាង១៤ម៉ឺនដុល្លារអាមេរិក ដែលមានប្រភពចេញពីកម្ពុជា។
មន្រ្តីគម្រោងតស៊ូមតិនៃសមាគមបណ្ដាញយុវជនកម្ពុជា (CYN) លោក សាន ម៉ាឡា នៅថ្ងៃទី៣១ ខែមករា ឆ្នាំ២០២២នេះ យល់ឃើញថា សំណុំរឿងដែលស្ងាត់សូន្យមួយនេះ ក្រសួងពាក់ព័ន្ធមិនទាន់បង្ហាញការស៊ើបអង្កេត និងស្រាយចម្ងល់មហាជននៅឡើយទេ។ លោកថា ជារឿងមួយគួរឱ្យសោកស្ដាយ ដោយសារឈើជាង ២០០តោននោះមិនមែនជាចំនួនតិចតួចទេ ហើយវាជាភស្ដុតាងរឹងមាំដែលបញ្ជាក់ថា បទល្មើសព្រៃឈើនៅតែបន្តកើតមានយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរនៅកម្ពុជា។
លោកថា៖ «វាមិនមានអ្វីដែលជារឿងគួរឱ្យភ្ញាក់ផ្អើលដែរ ពីព្រោះនេះ វាជាវប្បធម៌ធ្វើការរបស់មន្រ្តីស្រុកខ្មែរយើង គាត់តែងតែមានចេតនាមិនស្រាវជ្រាវស៊ើបអង្កេត ហើយគាត់ព្យាយាមធ្វើឱ្យមហាជនភ្លេចរឿងនេះបន្តិចម្ដងៗ»។
លោក សាន ម៉ាឡា បន្ថែមទៀតថា ប្រសិនបើអាជ្ញាធរនៅតែមិនបង្ហាញការពិតទេ នោះគឺជារូបភាពមួយជំរុញនិងលើកទឹកចិត្តឱ្យជនល្មើសបន្តកាប់បំផ្លាញព្រៃឈើ ឬលួចរត់ពន្ធឈើចេញទៅក្រៅប្រទេសបន្ថែមទៀត។
លោកថា៖ «ខ្ញុំចាត់ទុកថា ដូចជាលើកទឹកចិត្តដោយផ្ទាល់ដល់ក្រុមជនល្មើសឱ្យបន្តសកម្មភាពបំផ្លិចបំផ្លាញព្រៃឈើ លួចប្រព្រឹត្តឬលួចរត់ពន្ធឈើទៅក្រៅប្រទេស ដោយសារពួកឧក្រិដ្ឋជនដែលពួកគេគិតថា ទោះបីមានការចាប់បានពីគយបរទេសយ៉ាងណាក៏ដោយ ក៏គេមិនមានជាប់ពិរុទ្ធ ឬក៏ត្រូវបានគេនាំមកទទួលខុសត្រូវដែរ»។
នាយកប្រតិបត្តិអង្គការតម្លាភាពកម្ពុជា លោក ប៉ិច ពិសី មានប្រសាសន៍ថា ប្រសិនបើចង់ពន្លឿននីតិវិធីសំណុំរឿងនេះ ត្រូវទាមទារឱ្យមានកិច្ចសហប្រតិបត្តិការរវាងភាគីអាជ្ញាធរកម្ពុជា និងហុងកុង។ ផ្ទុយទៅវិញ ប្រសិនបើសំណុំរឿងនាំឈើទៅកាន់ដែនដីហុងកុងនេះនៅតែគ្មានការយកចិត្តទុកដាក់ពីអាជ្ញាធរកម្ពុជាបន្តទៀត លោកថា ជាការបង្ហាញពីការអនុវត្តច្បាប់មិនមានប្រសិទ្ធភាពនៅកម្ពុជាផងដែរ។
លោកថា៖ «វាឆ្លុះបញ្ចាំងពីកម្សោយនៃការអនុវត្តនីតិវិធី នីតិវិធីច្បាប់របស់យើងដែលមាន ជាពិសេសការជំរុញកិច្ចសហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិនៅក្នុងការបង្រ្កាបបទល្មើសព្រៃឈើឆ្លងដែនហ្នឹង។ យើងដឹងដែរថា ការនាំចេញឈើជាទូទៅមានការជាប់ពាក់ព័ន្ធមិនត្រឹមតែដែនសមត្ថកិច្ចកម្ពុជាទេ អាចជាប់ប្រទេសជិតខាងទៀត»។
លោកយល់ថា ប្រសិនបើសំណុំរឿងរត់ពន្ធឈើទៅហុងកុងនេះត្រូវបានដោះស្រាយតាមរយៈការនាំយកជនល្មើសនិងអ្នកពាក់ព័ន្ធទៅផ្ដន្ទាទោសតាមច្បាប់ អាចនឹងស្រាយចម្ងល់សាធារណជនបាន ព្រមទាំងអាចបង្កើនជំនឿចិត្តទៅលើរដ្ឋាភិបាលផងដែរ។
លោកបន្តថា៖ «ការការពារព្រៃឈើ បរិស្ថាន ជាតួនាទីដែលចាំបាច់បំផុតសម្រាប់អាជ្ញាធរពាក់ព័ន្ធ ពិសេសក្រសួងពាក់ព័ន្ធ នៅក្នុងការការពារធនធានធម្មជាតិកម្ពុជាដែលជាធនធានធម្មជាតិមួយដែលបាត់ទៅហើយពិបាកយកមកវិញ ពិសេសព្រៃឈើប្រណិត»។
រដ្ឋលេខាធិការក្រសួងកសិកម្ម រក្ខាប្រមាញ់ និងនេសាទ លោក ចាន់ ហេង បានឱ្យវីអូឌីសុំការបញ្ជាក់ពីប្រតិភូរាជរដ្ឋាភិបាលទទួលបន្ទុកប្រធានរដ្ឋបាលព្រៃឈើ លោក កែវ អូម៉ាលីស្ស។ តែវីអូឌីមិនអាចសុំការឆ្លើយតបពីលោក កែវ អូម៉ាលីស្ស បាននោះទេ នៅថ្ងៃចន្ទសប្ដាហ៍នេះ។
រដ្ឋមន្រ្តីក្រសួងកសិកម្ម រុក្ខាប្រមាញ់ និងនេសាទ លោក វេង សាខុន បានបដិសេធធ្វើអត្ថាធិប្បាយលើបញ្ហានេះ ដោយសារជាប់រវល់សម្រាកបុណ្យចូលឆ្នាំចិន និងឱ្យសួរទៅអ្នកនាំពាក្យវិញ។
លោកថា៖ «ហ្អេ! ថ្ងៃនេះគេសម្រាក គេសែន គេអី! កន្លងទៅ ខ្ញុំឱ្យអ្នកនាំពាក្យក្រសួង មិនសួរអ្នកនាំពាក្យ មកតែខ្ញុំ»។
ចំណែករដ្ឋលេខាធិការ និងជាអ្នកនាំពាក្យក្រសួងពាណិជ្ជកម្ម លោក ស៊ាង ថៃ បញ្ជាក់យ៉ាងខ្លីថា សំណុំរឿងបទល្មើសព្រៃឈើដែលរកឃើញដោយគយហុងកុងកន្លងមកនោះ ក្រសួងពាណិជ្ជកម្មមិនមានភារកិច្ចដោះស្រាយទេ។
លោកថា៖ «កិច្ចការគយមិនស្ថិតក្រោមក្រសួងពាណិជ្ជកម្មទេ»។
វីអូឌី មិនអាចទាក់ទងសុំការបំភ្លឺពីអគ្គនាយកនៃអគ្គនាយកដ្ឋានគយ និងរដ្ឋាករកម្ពុជា លោក គុណ ញឹម បានទេ នៅថ្ងៃទី៣១ ខែមករា។
កាលពីចន្លោះថ្ងៃទី២៩ ខែមេសា ដល់ថ្ងៃទី៥ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០២១ គយហុងកុងបានរឹបអូសឈើចំនួន៧កុងតឺន័រ ទម្ងន់ប្រមាណ២១១តោន និងមានតម្លៃជាង១៤ម៉ឺនដុល្លារអាមេរិក នៅកន្លែងត្រួតពិនិត្យទំនិញគយកំពង់ផែ Kwai Chung និងកំពង់ផែ Tsing Yi ដែលឈើទាំងនេះត្រូវបានគេសង្ស័យថាជាឈើគ្មានលិខិតអនុញ្ញាត និងមានប្រភពនាំចេញពីកម្ពុជា។
របាយការណ៍របស់ក្រសួងកសិកម្ម ដែលចេញកាលពីថ្ងៃទី៦ ខែមករា ឆ្នាំ២០២២ បានឱ្យដឹងថា ក្នុងឆ្នាំ២០២១ ចំណូលពីវិស័យព្រៃឈើមានចំនួនជាង២លានដុល្លារសហរដ្ឋអាមេរិក (២ ៦០៨ ៩៩៣,៧២)។
សកម្មជនការពារព្រៃឈើ ធ្លាប់អះអាងថា ចំណូលនេះគឺនៅតិចតួច បើប្រៀបធៀបទៅនឹងទំហំនៃការបាត់បង់ព្រៃឈើនៅកម្ពុជា ស្របពេលការនាំឈើចេញទៅប្រទេសវៀតណាមនៅតែកើតមានឡើងឥតឈប់ឈរ។
សារព័ត៌មានវៀតណាម VNA ដែលចុះផ្សាយកាលពីថ្ងៃទី១៨ ខែមករា បង្ហាញថា ប្រទេសកុម្មុយនីស្តមួយនេះរកចំណូលបានពីការនាំឈើនិងផលិតផលឈើចេញទៅបរទេសក្នុងចំនួនជិត១ម៉ឺនលានដុល្លារ (៨,៨) ក្នុងឆ្នាំ២០២១ ហើយចំនួននេះកើន ២២,៤ភាគរយ បើប្រៀបធៀបឆ្នាំ២០២០៕
