អង្គការសមាគមមិនមែនរដ្ឋាភិបាលនៅកម្ពុជា ថ្កោលទោសការប្រហារជីវិតសកម្មជននយោបាយបក្សប្រឆាំងនៅមីយ៉ាន់ម៉ា ថាជាអំពើអមនុស្សធម៌ និងធ្វើឡើងក្នុងបរិបទឧក្រិដ្ឋកម្មមនុស្សជាតិលើពលរដ្ឋខ្លួន ព្រមទាំងជាការបង្ក្រាបជាប្រព័ន្ធលើសំឡេងស៊ីវិល និងអ្នកប្រជាធិបតេយ្យ ជាពិសេសពលរដ្ឋស្លូតត្រង់។
សេចក្ដីថ្លែងការណ៍រួមដែលចេញនៅថ្ងៃទី២៧ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២២នេះ ដោយអង្គការសមាគមចំនួន៦ រួមមាន សមាគមប្រជាធិបតេយ្យឯករាជ្យនៃសេដ្ឋកិច្ចក្រៅប្រព័ន្ធ ក្រុមខ្មែរថាវរៈ ចលនាមាតាធម្មជាតិ សហព័ន្ធនិស្សិតបញ្ញវន្តកម្ពុជា និងសមាគមសម្ពន្ធនិស្សិតបញ្ញវន្តខ្មែរ និងសមាគមបណ្ដាញយុវជនកម្ពុជា (CYN)។
ការថ្កោលទោសរបបយោធាមីយ៉ាន់ម៉ានេះ ធ្វើឡើងក្រោយមានការប្រហារជីវិតលើសកម្មជននយោបាយ៤រូបរបស់គណបក្សសម្ពន្ធជាតិដើម្បីប្រជាធិបតេយ្យ (National League for Democracy) ដែលក្នុងនោះរួមមាន សកម្មជនប្រជាធិបតេយ្យដ៏លេចធ្លោម្នាក់ លោក ក្យរ មីនយូ (Kyaw Min Yu) ឬត្រូវបានគេស្គាល់ថា ជីមី (Jimmy) អតីតសមាជិកសភានៃគណបក្សរបស់លោកស្រី អ៊ុងសាន ស៊ូជី លោក ភ្យូ ហ្សេយ៉ា ថរ (Phyo Zeya Thaw) លោក ឡា មីយូ អោង (Hla Myo Aung) និងលោក អោង ធូរ៉ា ហ្ស (Aung Thura Zaw)។ ពួកគេទាំង៤រូបនេះ ត្រូវបានរបបសឹកភូមាប្រហារជីវិត កាលពីថ្ងៃទី២៥ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២២។
អង្គការសង្គមស៊ីវិលកម្ពុជាទាំងនេះបានហៅការប្រហារជីវិតអ្នកនយោបាយបក្សប្រឆាំងមីយ៉ាន់ម៉ានេះ គឺជាអំពើអមនុស្សធម៌ រំលោភលើសិទ្ធិមនុស្ស និងសិទ្ធិជាមូលដ្ឋានរបស់មនុស្សជាតិ។
ជាមួយគ្នានេះ អង្គការសមាគមមិនមែនរដ្ឋាភិបាល សម្ដែងការសោកស្ដាយ និងព្រួយបារម្ភយ៉ាងខ្លាំង ចំពោះការប្រហារជីវិតសកម្មជននយោបាយ ដែលបង្កជាការគំរាមកំហែងយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរដល់សិទ្ធិមនុស្ស សិទ្ធិចូលរួមក្នុងវិស័យនយោបាយ និងសេរីភាពបញ្ចេញមតិរបស់ពលរដ្ឋភូមា។
អង្គការសមាគមទាំងនោះបញ្ជាក់ថា៖ «អំពើឃោរឃៅ ព្រៃផ្សៃ និងហិង្សារបស់របបយោធាភូមា មកលើសកម្មជននយោបាយ ធ្វើឡើងក្នុងបរិបទឧក្រិដ្ឋកម្មមនុស្សជាតិលើលទ្ធភាពរបស់ពលរដ្ឋខ្លួន ក្នុងការអនុវត្តសិទ្ធិនយោបាយ និងសេរីភាពបញ្ចេញមតិ។ [វាជា]ការបង្ក្រាបជាប្រព័ន្ធលើសំឡេងស៊ីវិល ព្រមទាំងការយាយីអ្នកស្រឡាញ់សេរីភាព អ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្ស និងអ្នកស្រឡាញ់ប្រជាធិបតេយ្យ ជាពិសេសពលរដ្ឋស្លូតត្រង់របស់ខ្លួន»។
អង្គការសមាគមមិនមែនរដ្ឋាភិបាលប្រចាំនៅកម្ពុជាទាំងនេះ ជំរុញឱ្យប្រធានអាស៊ានប្តូរវេន សហគមន៍អន្តរជាតិ ក៏ដូចជាអង្គការសហប្រជាជាតិ ចាត់វិធានការឆ្លើយតបជាបន្ទាន់ ដើម្បីធានាដល់ការរស់នៅប្រកបដោយសុខដុមរមនា ក្នុងនាមជាមនុស្សជាតិរបស់ពលរដ្ឋភូមា។
ប្រធានសមាគមសម្ព័ន្ធនិស្សិតបញ្ញវន្តខ្មែរ លោក កើត សារ៉ាយ ថ្លែងថា សេចក្តីថ្លែងការណ៍នេះ គឺចង់បង្ហាញពីក្តីបារម្ភ និងបង្ហាញថា សង្គមស៊ីវិលនៅកម្ពុជារួមសុខរួមទុក្ខជាមួយពលរដ្ឋស្លូតត្រង់មីយ៉ាន់ម៉ាដែលកំពុងរងការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញពីរបបមេដឹកនាំយោធា។
លោកចាត់ទុកការប្រហារជីវិតសកម្មជនបក្សប្រឆាំងថ្មីៗនេះ ថាជារឿងនយោបាយសុទ្ធសាធ។ លោកថា សម័យនេះហើយ គេមិនដែលយករឿងនយោបាយមកកាប់សម្លាប់គ្នានោះទេ។
លោកថា៖ «សម័យសង្គមដែលគេមានវប្បធម៌និងចំណេះដឹងជឿនលឿន គេមិនយករឿងនយោបាយជាការកាប់សម្លាប់គ្នាទេ។ គេយករឿងនយោបាយទៅជាការប្រកួតប្រជែងផ្នែកផ្នត់គំនិត និងសកម្មភាពល្អៗ សម្រាប់សាបព្រោះទៅកាន់សង្គម។ កុំថាតែកើតចំពោះកម្ពុជា សូម្បីតែចំពោះប្រទេសភូមា ឬក៏ប្រទេសនៅលើពិភពលោកណាផ្សេងទៀតក៏ដោយ ក៏យើងមានអារម្មណ៍ថាស្អប់ខ្ពើម ហើយយើងមិនចង់ឱ្យអាទង្វើទាំងអស់ហ្នឹងដែលវាធ្លាប់កើតរាប់ពាន់ឆ្នាំពីមុនមកហើយ វាកើតឡើងម្តងទៀតទៅលើប្រទេសណាមួយនៅក្នុងពិភពលោក»។
ប្រធានសមាគមប្រជាធិបតេយ្យឯករាជ្យនៃសេដ្ឋកិច្ចក្រៅប្រព័ន្ធ លោក វន់ ពៅ ចាត់ទុកការប្រហារជីវិតមនុស្សនៅមីយ៉ាន់ម៉ា ថាជារឿងអមនុស្សធម៌បំផុត។ លោកថា បើទោះករណីនេះកើតឡើងនៅប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ាក៏ពិតមែន តែទិដ្ឋភាពប្រហារជីវិតសកម្មជនបក្សប្រឆាំង ជាការគំរាមកំហែងដល់ការប្រើប្រាស់សិទ្ធិនយោបាយរបស់ពលរដ្ឋនៅអាស៊ីតែម្តង។
លោកថា៖ «វាជារឿងឧក្រិដ្ឋកម្មប្រឆាំងនឹងមនុស្សជាតិ ដែលគឺជាចំណុចមួយដែលយើងមិនអាចទទួលយកបាន ហើយជាចំណុចដែលជាការគំរាមកំហែងទាក់ទងនឹងសេរីភាពនៃការប្រើប្រាស់សិទ្ធិនយោបាយរបស់ប្រជាពលរដ្ឋអាស៊ីទាំងមូលតែម្តង ព្រោះយើងគឺជាផ្នែកមួយនៃអាស៊ានដែរ។ អ៊ីចឹងយើងជាប្រជាពលរដ្ឋអាស៊ាន យើងមិនអាចឈរមើលនូវអំពើអមនុស្សធម៌អ៊ីចឹងបានទេ»។
VOD មិនអាចសុំការអត្ថាធិប្បាយជុំវិញរឿងនេះពីអ្នកនាំពាក្យក្រសួងការបរទេសកម្ពុជា លោក ជុំ សន្ទរី និងអ្នកនាំពាក្យរាជរដ្ឋាភិបាល លោក ផៃ ស៊ីផាន បានទេ នៅថ្ងៃពុធនេះ។
យ៉ាងណា តាមរយៈសេចក្ដីថ្លែងការណ៍នៅថ្ងៃទី២៥ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២២ របស់ប្រធានអាស៊ាន បានលើកឡើងថា អាស៊ានពិតជាមានក្ដីតក់ស្លុត និងសោកសៅ ដោយសារការប្រហារជីវិតសកម្មជនបក្សប្រឆាំងចំនួន៤រូប បើទោះបីជាមានការស្នើសុំពីប្រធានអាស៊ានបច្ចុប្បន្នក្តី។
សេចក្ដីថ្លែងការណ៍បន្តថា ការប្រហារជីវិតអ្នកនយោបាយបក្សប្រឆាំងនៅមីយ៉ាន់ម៉ានេះ ជាទង្វើមិនអាចអត់ឱនឱ្យបាន។
សេចក្ដីថ្លែងការណ៍ប្រធានអាស៊ានបញ្ជាក់ថា៖ «ការអនុវត្តទោសប្រហារជីវិត តែមួយសប្ដាហ៍ មុនកិច្ចប្រជុំរដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសអាស៊ានលើកទី៥៥ គឺជាទង្វើមិនអាចអត់ឱនបាន ធ្ងន់ធ្ងរណាស់ ព្រោះវាបានទាញថយក្រោយនូវវឌ្ឍនភាព និងថែមទាំងសបញ្ជាក់ច្បាស់ពីកង្វះឆន្ទៈគាំទ្រកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែង ជាពិសេសរបស់ប្រធានអាស៊ាន ក្នុងការជួយពន្លឿនវឌ្ឍនភាពនៃការអនុវត្តកិច្ចព្រមព្រៀងជាឯកច្ឆន្ទ ៥ចំណុច ពោលគឺការកសាងភាពជឿជាក់និងទំនុកចិត្ត ដើម្បីឱ្យមានកិច្ចសន្ទនាក្នុងចំណោមភាគីពាក់ព័ន្ធទាំងអស់ សំដៅបញ្ចប់អំពើហិង្សា និងសម្រាលទុក្ខវេទនារបស់ប្រជាជនស្លូតត្រង់»។
ក្នុងនាមជាប្រធានអាស៊ាន កម្ពុជាបញ្ជាក់ថា ខ្លួននឹងលើកបន្ទរនូវសំឡេងដ៏លើសលុបក្នុងតំបន់អាស៊ាន ក៏ដូចជាសហគមន៍អន្តរជាតិ ជំរុញឱ្យអាជ្ញាធរទីក្រុងណៃពិដោ ចាត់វិធានការជាក់ស្ដែង ដើម្បីអនុវត្តកិច្ចព្រមព្រៀងជាឯកច្ឆន្ទ ៥ចំណុច ឱ្យបានពេញលេញ និងមានប្រសិទ្ធភាព។
សេចក្ដីថ្លែងការណ៍របស់ប្រធានអាស៊ានបន្ថែមថា អាស៊ាននៅតែតាំងចិត្តបន្តរិះរកវិធីសាស្ត្រជួយមីយ៉ាន់ម៉ាឱ្យវិលត្រលប់ទៅរកប្រក្រតីភាព និងគន្លងលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យឡើងវិញ។
នាយករងប្រចាំតំបន់អាស៊ី នៃអង្គការឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិ (Human Rights Watch) លោក ហ្វីល រ៉ូប៊ើតសុន (Phil Robertson) ថ្លែងប្រាប់វីអូឌីតាមបណ្តាញសារអ៊ីម៉ែលនៅថ្ងៃទី២៦ ខែកក្កដា ថាការប្រហារជីវិតអ្នកនយោបាយប្រឆាំងទាំង៤នាក់នៅមីយ៉ាន់ម៉ា ជាការរំលោភសិទ្ធិមនុស្សដ៏ធ្ងន់ធ្ងរ និងមិនអាចទទួលយកបាន។
លោកទាមទារឱ្យពិភពលោកថ្កោលទោសជាសកលចំពោះករណីនេះ ដោយលោកចាត់ទុកការប្រហារជីវិតអ្នកនយោបាយបក្សប្រឆាំងនៅមីយ៉ាន់ម៉ានេះថា ធ្វើឡើងដោយអយុត្តិធម៌ និងក្រោមហេតុផលនយោបាយ៕
