កសិករធ្វើស្រែនិងដាំបន្លែនៅបណ្ដាខេត្តមួយចំនួនបានអំពាវនាវឱ្យរដ្ឋាភិបាលអន្តរាគមន៍បញ្ចុះតម្លៃជីកសិកម្មនិងប្រេងសាំង ខណៈពួកគាត់បារម្ភថា ប្រសិនបើតម្លៃជីនិងប្រេងសាំងឡើងថ្លៃឥតឈប់ឈរទៀត ពលរដ្ឋអាចនឹងអាចជំពាក់បំណុលចិនវ័ណ្ឌក និងមិនមានកម្លាំងចិត្តប្រកបរបរកសិកម្មទៀតឡើយ។
កសិកររស់នៅស្រុកពារាំង ខេត្តព្រៃវែង លោក សំ សុខគង់ មានប្រសាសន៍នៅថ្ងៃទី០៤ ខែវិច្ឆិកានេះថា តម្លៃជីកសិកម្មនិងប្រេងសាំងបានហក់ឡើងខ្ពស់នារយៈពេលចុងក្រោយនេះ ដែលបានធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ខ្លាំងដល់ការធ្វើកសិកម្មរបស់កសិករ។ លោកបន្តថា បច្ចុប្បន្ន តម្លៃផលិតផលទាំងនេះបានហក់ឡើងយ៉ាងគំហុករហូតដល់ជាង ១៥ម៉ឺនរៀលក្នុងមួយបេ ខណៈឆ្នាំមុនតម្លៃត្រឹម ១២ម៉ឺនរៀលឬក្រោម១០ម៉ឺនតែប៉ុណ្ណោះក្នុងមួយបេ។
លោកបន្តថា៖ «សម្រាប់ខ្ញុំអ្នកស្រែហ្នឹង វាប៉ះពាល់ច្រើនមែនទែន ព្រោះថាមានទៅពឹងអី មានតែធ្វើស្រែធ្វើចម្ការហ្នឹង ដល់យើងធ្វើទៅវាអត់ចំណេញ ព្រោះអីទុកដីស្រែចោល [អត់មានរបរក្រៅពី]ទៅធ្វើសំណង់ទេ។ សំណូមពរឱ្យប្រេងនិងជីហ្នឹងវាធ្លាក់ថ្លៃតិចមក ឱ្យកសិករហ្នឹងបាននៅធ្វើស្រែបន្តទៀត បើមិនអ៊ីចឹងទេរត់ចោលដីស្រែអស់ហើយ មានតែទុកដីស្រែចោល ទៅធ្វើសំណង់»។
កសិករធ្វើស្រែនៅស្រុកពារាំងមួយរូបទៀត អ្នកស្រី ពូ ថន ថ្លែងថា បើជីចុះថោកជាងនេះ គាត់នឹងបានផលចំណេញខ្លះ ខណៈតម្លៃស្រូវលក់បានត្រឹមតែ៨០០រៀលក្នុងមួយគីឡូក្រាម។ អ្នកស្រីថា កាលពីឆ្នាំមុន នៅក្នុងតំបន់អ្នកស្រីរស់នៅ តម្លៃជីមួយបេតែ៨ទៅ៩ម៉ឺនរៀលប៉ុណ្ណោះ តែបច្ចុប្បន្នហក់ឡើងដល់១៨ម៉ឺនរៀល ហើយអ្នកស្រីត្រូវបង់ការប្រាក់សម្រាប់ការបណ្ដាក់ទុនឬជំពាក់គេ ពោលគឺដល់ពេលបានផលស្រូវ ទើបគិតប្រាក់សរុបសងគេវិញ។
អ្នកស្រីប្រាប់ថា៖ «បណ្ដាក់គេម្ដង២០បេ ហើយបាច២ដង។ ថ្លៃមែនហ្នឹង! ដឹងមានលុយណាទិញ! យើងទៅជឿគេ បណ្ដាក់គេយកមក វាថ្លៃ! ទម្រាំតែបានស្រូវ បានយើងទូរទាត់ឱ្យគេវិញ។ ហើយណាជីថ្លៃផង បើយើងមិនធ្វើ បានអីចាយ បានអីហូប? អ៊ីចឹងយើងត្រូវតែធ្វើ»។
កសិករធ្វើស្រែនៅខេត្តសៀមរាប អ្នកស្រី ប៊ុន កិមឡា ស្នើឱ្យរដ្ឋាភិបាលបញ្ចុះតម្លៃសាំងនិងជី ហើយបង្កើនតម្លៃស្រូវឱ្យបានសមរម្យ ខណៈបច្ចុប្បន្ន អ្នកស្រីលក់ស្រូវបានតម្លៃប្រមាណ១ ០០០រៀលក្នុងមួយគីឡូក្រាម។
កសិកររូបនេះបារម្ភថា គ្រួសារគាត់អាចនឹងត្រូវជំពាក់បំណុលគេបន្ថែមទៀត ត្បិតចំណាយដើមទុនផលិតច្រើន ពិសេសប្រេងសាំងនិងជីកសិកម្មចេះតែឡើងថ្លៃ ប៉ុន្តែនៅពេលលក់ផលិតផលកសិកម្មបានតម្លៃទាបទៅវិញ។
អ្នកស្រីបន្តថា៖ «មុនៗ យើងទិញ[ជី] តែ៧ម៉ឺន៥ពាន់[រៀល] ឥលូវឡើងជាង១០ម៉ឺន [ជីក្នុងមួយបេ]។ វាមិនមែនប៉ះពាល់តែជីវភាពខ្ញុំទេ វាប៉ះពាល់ប្រជាជនទាំងអស់។ ធ្វើស្រូវបាន ពេលលក់ ឈ្មួញកណ្ដាល វាបញ្ចុះតម្លៃ។ តែដល់ពេលយើងលក់បានតិចតួច យើងដោះស្រាយតែថ្លៃជី វាអត់គ្រប់។ ដល់ពេលយើងទុកហូបបន្តិចបន្តួចទៅ ដល់ពេលដល់ខែព្រោះទៀត វាខ្វះអាពូជព្រោះហ្នឹងទៀត ចុះបើហូបអស់ហើយ!»
កសិករដាំបន្លែត្រប់នៅស្រុកឆ្លូង ខេត្តក្រចេះ លោក ឡុង យ៉ិន បានលើកឡើងថា សម្រាប់បន្លែដែលគាត់ដាំ ក៏ត្រូវការប្រើប្រាស់ជីខ្លះដែរ ប៉ុន្តែប្រសិនបើតម្លៃជីចុះថោកជាងនេះ នោះផលកសិកម្មរបស់លោកនឹងទទួលបានចំណេញខ្លះ។ លោកបន្តថា បើតម្លៃជីឡើងថ្លៃបែបនេះ របរដាំបន្លែរបស់លោក អាចប្រឈមនឹងការខាតបង់តែម្តង។
លោក ឡុង យ៉ិន គូសបញ្ជាក់ថា៖ «យើងចង់បានឱ្យវាមានតុល្យភាពគ្នា រាល់ថ្ងៃវាខុសគ្នាហើយ វាមិនមានតុល្យភាពទេ។ សម្ភារកសិកម្មទាំងអស់ហ្នឹងសុទ្ធតែឡើងថ្លៃមួយទ្វេជាពីរ ផលិតផលកសិកម្មយើង របស់យើងខ្ញុំ មើលទៅហាក់ដូចជាតម្លៃនៅដដែល។ ចំពោះខ្ញុំ ខ្ញុំចង់ថា ធ្វើម៉េចឱ្យមានតុល្យភាពគ្នា ចុះដូចគ្នា ហើយឡើងដូចគ្នាទៅ»។
វីអូឌី មិនអាចទាក់ទងសុំការបកស្រាយពីអ្នកនាំពាក្យក្រសួងពាណិជ្ជកម្ម លោក ស៊ាង ថៃ បានទេនៅថ្ងៃនេះ។
ចំណែកអគ្គលេខាធិការ និងជាអ្នកនាំពាក្យក្រសួងកសិកម្ម រុក្ខាប្រមាញ់ និងនេសាទ លោក ស្រី វុឌ្ឍី សុំមិនបកស្រាយបញ្ហានេះឡើយ។
លោកថា៖ «សូមចូលទៅមើលផេករបស់ឯកឧត្ដមរដ្ឋមន្ត្រី គាត់បានពន្យល់រឿងនេះអស់ហើយ»។
រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងកសិកម្ម លោក វេង សាខុន បានបង្ហោះនៅលើទំព័រហ្វេសប៊ុកកាលពីថ្ងៃទី១៨ ខែតុលា ឆ្នាំ២០២១កន្លងទៅ ដោយពន្យល់អំពីមូលហេតុដែលជីនិងថ្នាំកសិកម្មនៅកម្ពុជាបន្តឡើងថ្លៃខ្ពស់ ដោយសារបណ្ដាប្រទេសផលិតថ្នាំកសិកម្មនិងជីកសិកម្មនាំចេញ មានបញ្ហារអាក់រអួលផ្នែកផលិតកម្ម។
លើសពីនេះ លោកថា វត្ថុធាតុដើមមានការខ្វះខាតក្នុងការផ្គត់ផ្គង់ពីប្រទេសផលិតធំៗ មានដូចជា ប្រទេសចិន ប្រទេសម៉ាឡេស៊ី និងប្រទេសអារ៉ាប់។
លោក វេង សាខុន សរសេរថា៖ «ផលិតកម្មជីកសិកម្មត្រូវបានកាត់បន្ថយ ដោយកម្លាំងពលកម្មថយចុះ ដោយបញ្ហានៃការរីករាលដាលជំងឺកូវីដ-១៩ ដូចជានៅក្នុងប្រទេសចិន ប្រទេសថៃ និងប្រទេសវៀតណាម។ ការដឹកជញ្ជូនប្រើពេលវេលាយូរ និងមានតម្លៃខ្ពស់ ដោយមានបញ្ហារីករាលដាលជំងឺកូវីដ-១៩។ ក្រៅពីការបញ្ជាទិញពីប្រទេសកម្ពុជា នៅបណ្ដាប្រទេសផ្សេងៗក៏បានបញ្ជាទិញដែរ ដូច្នេះការផ្គត់ផ្គង់មិនគ្រប់តាមតម្រូវការ»។
លោករដ្ឋមន្ត្រីបន្ថែមថា ការចំណាយលើការរៀបចំវេចខ្ចប់ឡើងវិញ ក៏ជាបន្ទុកមួយទៀតដែលត្រូវការសំបកវេចខ្ចប់បោះពុម្ពជាភាសាខ្មែរ។ ជាងនេះទៀត ក្រុមហ៊ុនផ្គត់ផ្គង់ជី-ថ្នាំកសិកម្មមួយចំនួនធំមិនបានទៅទិញដល់រោងចក្រផលិតផ្ទាល់ ដោយទិញតាមរយៈឈ្មួញកណ្ដាល ជាហេតុធ្វើឱ្យជីនិងថ្នាំកសិកម្មថ្លៃជាងតម្លៃនៅរោងចក្រផលិត។ ជាមួយគ្នានេះ លោកថា តម្រូវការជីកសិកម្មក្នុងស្រុកក៏មានការកើនឡើងច្រើនដែរ។
ទោះបីជាយ៉ាងនេះក្ដី អ្នកជំនាញកសិកម្ម និងជាទីប្រឹក្សាមជ្ឈមណ្ឌលសិក្សា និងអភិវឌ្ឍន៍កសិកម្មកម្ពុជា (សេដាក) លោកបណ្ឌិត យ៉ង់ សាំងកុមារ ថ្លែងថា ជីនិងប្រេងសាំងឡើងថ្លៃ មិនត្រឹមតែប៉ះពាល់តែកសិករទេ តែប៉ះជាប្រព័ន្ធ ដោយថា បើកសិករមានបញ្ហា រដ្ឋាភិបាលក៏នឹងរងគ្រោះដោយសារវិបត្តិនេះផងដែរ។
លោកមានប្រសាសន៍ថា៖ «កសិករយើងត្រូវមានសិទ្ធិទាមទារឱ្យរដ្ឋាភិបាលជួយអន្តរាគមន៍ហ្នឹង។ អ៊ីចឹងបានសំនួរយើងសួរថា តើកម្ពុជាត្រូវការក្រសួងកសិកម្ម ក្រសួងពាណិជ្ជកម្ម ក្រសួងធនធានទឹកអី ពិសេសក្រសួងកសិកម្ម យកមកធ្វើអី? អ្វីដែលជាតួនាទីកាតព្វកិច្ចរបស់គាត់ក្នុងការជួយដល់កសិករយើង? កសិករយើងត្រូវចោទជាសំណួរហ្នឹងឱ្យច្រើន។ ហើយយើងទាមទារឱ្យរដ្ឋាភិបាលមានគោលនយោបាយទាមទារជាក់លាក់ ក្នុងការដោះស្រាយបញ្ហាការលំបាករបស់កសិករហ្នឹង»។
ប្រធាន និងជាសហស្ថាបនិកនៃសមាគមសម្ព័ន្ធសហគមន៍កសិករកម្ពុជា (CCFC-Association) លោក ថេង សាវឿន ជំរុញដល់រដ្ឋាភិបាលជួយអន្តរាគមន៍គិតគូរបន្ថយពន្ធសម្រាប់សម្ភារនិងជីកសិកម្ម និងត្រូវគិតគូររកទីផ្សារសមរម្យជូនកសិករ ចៀសវាងជួបបញ្ហាប្រឈមនាពេលអនាគត។
លោកថា៖ «បើសិនជារដ្ឋាភិបាលមិនបានអាចដោះស្រាយបញ្ហាឱ្យមានតុល្យភាពរវាងតម្លៃទីផ្សារសមរម្យ សម្រាប់ផលិតផលកសិកម្មរបស់ពួកគាត់ ហើយមិនជួយអន្តរាគមន៍ទៅលើបញ្ហាប្រេងឥន្ឋនៈ ឬក៏សម្ភារ ឬក៏ជីកសិកម្មទេ បញ្ហាវិស័យកសិកម្មហ្នឹងអាចប្រឈមដែរ សម្រាប់ប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជាដែលធ្វើឱ្យពួកគាត់បោះបង់មុខរបរហ្នឹងច្រើន»។
លោក ថេង សាវឿន បន្ថែមថា កត្តានេះវាអាចខាត់បង់សេដ្ឋកិច្ច ហើយធ្វើឱ្យកសិករជំពាក់បំណុលថែមទៀត ហើយពលរដ្ឋអាចនឹងធ្លាក់ខ្លួនក្រីក្រ ធ្វើចំណាកស្រុកទៅទីក្រុងឬក្រៅប្រទេស នៅពេលមានការបើកចំហទទួលយកពលករឱ្យទៅធ្វើការនៅបណ្ដាប្រទេសទាំងនោះ ពិសេសប្រទេសថៃជាដើម៕
