បណ្ដាញប្រទាក់ក្រឡាគ្នានៃអំពើពុករលួយដែលជាប់នឹងសែស្រឡាយរបស់ថ្នាក់ដឹកនាំមួយចំនួន រួមនឹងការអនុវត្តច្បាប់ស្ដាប់តែបញ្ជា ត្រូវបានគេមើលឃើញថា ជាបញ្ហាចម្បងមួយធ្វើឱ្យកម្ពុជាក្លាយជាជម្រកសុវត្ថិភាពនៃឧក្រិដ្ឋជនជួញដូរមនុសុ្ស គ្រឿងញៀន និងលាងលុយខុសច្បាប់ នាសម័យបច្ចេកវិទ្យាទំនើបនេះ។
បញ្ហាទាំងនេះជំរុញឱ្យមានការព្រួយបារម្ភថា កម្ពុជានឹងរអិលធ្លាក់ទៅក្នុងបញ្ជីខ្មៅនៃការលាងលុយកខ្វក់ ឬលុយខុសច្បាប់ បើរដ្ឋាភិបាលមិនទប់ស្កាត់ឱ្យបានទាន់ពេលវេលា។
ក្ដីបារម្ភនេះ ក្រោយពីសហរដ្ឋអាមេរិកបានទម្លាក់ចំណាត់ថ្នាក់កម្ពុជាទៅក្នុងបញ្ជីខ្មៅនៃការជួញមនុស្សរបស់ខ្លួន ខណៈកម្ពុជាមិនទាន់រើខ្លួនរួចផុតពីបញ្ជីប្រផេះនៃការលាងលុយខុសច្បាប់នៅឡើយ។
បញ្ហាទាំងនេះបង្កើតជាសំណួរថា បើកម្ពុជារអិលធ្លាក់ក្នុងបញ្ជីខ្មៅលាងលុយកខ្វក់ តើនឹងមានវិបត្តិអ្វីខ្លះកើតឡើងសម្រាប់ប្រទេសក្រីក្រមួយនេះ?
ជ្រុងមួយនៃបញ្ហានេះ រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងមហាផ្ទៃ លោក ស ខេង ក្នុងពិធីមួយកាលពីថ្ងៃទី៨ ខែកញ្ញានេះ បានទម្លាយថា មេខ្លោងជួញដូរមនុស្សបណ្ដាញអន្តរជាតិ កំពុងប្រើប្រាស់ទឹកដីកម្ពុជាធ្វើជាកន្លែងឆបោកតាមប្រព័ន្ធអនឡាញយ៉ាងសាហាវ។
លោកបានគូសបញ្ជាក់ថា ភាគច្រើនបញ្ហានេះកើតឡើងនៅខេត្តព្រះសីហនុ តែមានពីរករណីរកឃើញនៅភ្នំពេញ ជនរងគ្រោះជាជនជាតិជប៉ុន តែត្រូវបានជួយសង្គ្រោះដោយសុវត្ថិភាព។
ជាការព្រួយបារម្ភ លោកជំរុញឱ្យមន្ត្រីរួមគ្នាទប់ស្កាត់ ដើម្បីកុំឱ្យកម្ពុជារអិលធ្លាក់ទៅក្នុងបញ្ជីខ្មៅ នាំទៅដល់ហានិភ័យវិស័យធនាគារ និងសន្តិសុខសង្គម។
លោកលើកឡើងថា៖ «នេះជាបទល្មើសមួយដែលមានអង្គការចាត់តាំង ទាំងបទល្មើសគ្រឿងញៀន និងបទល្មើសជួញដូរមនុសុ្ស […] អ៊ីចឹងបញ្ហានេះ ជាបញ្ហាប្រឈមរបស់យើងមានពីរចំណុច ដែលខ្ញុំចង់បញ្ជាក់ថាទាក់ទងនឹងមុខមាត់ប្រទេស គឺទី១ ទាក់ទងនឹងបញ្ជីប្រផេះនៃធនាគារនៅកម្ពុជា និងទី២ គេហៅថាចំណាត់ថ្នាក់លេខ៣ នៃការជួញដូរមនុសុ្ស»។
អ្នកស្រាវជ្រាវផ្នែកភូមិសាស្ត្រនយោបាយ លោក វណ្ណ ប៊ុនណា មើលឃើញថា ការដែលកម្ពុជារអិលធ្លាក់ចូលក្នុងបញ្ជីខ្មៅនៃការជួញដូរមនុស្ស កម្ពុជាប្រឈមនឹងបញ្ហាធំបីរួចទៅហើយ ដូចជា ការប្រឈមនឹងទណ្ឌកម្មពីសហរដ្ឋអាមេរិក ប៉ះពាល់មុខមាត់កម្ពុជាទាំងក្នុងតំបន់និងឆាកអន្តរជាតិ រួមទាំងបង្កភាពភ័យខ្លាចដល់អ្នកវិនិយោគធំៗនៅប្រទេសលោកសេរី ធ្វើឱ្យពួកគេមិនហ៊ានមករកស៊ីនៅកម្ពុជា។
លោកថា៖ «រឿងដែលសំខាន់ជំរុញឱ្យកើតមានបញ្ហានេះ គឺអំពើពុករលួយនេះតែម្តង ដោយសារតាមការរាយការណ៍ព័ត៌មានរបស់អាហ្សាហ្ស៊ីរ៉ាហ្នឹង គឺបានបង្ហាញអំពីសែស្រឡាយប្រទាក់ក្រឡាគ្នាក្នុងរឿងហ្នឹង រហូតដល់មានសាច់ញាតិថ្នាក់ដឹកនាំធំៗ។ អ៊ីចឹងទេ! បញ្ហាអំពើពុករលួយ វាជាដើមទុន ឬជាដើមចមធ្វើឱ្យបញ្ហាហ្នឹងកើតឡើងផងដែរ»។
ដើម្បីទប់ស្កាត់កុំឱ្យកម្ពុជាធ្លាក់ក្នុងបញ្ជីខ្មៅ លោកគិតថា រដ្ឋាភិបាលត្រូវវះកាត់បញ្ហាចម្បងពីរ គឺត្រូវបង្ក្រាបអំពើពុករលួយជាប្រព័ន្ធ ប្តូរឥរិយាបថមន្ត្រីអនុវត្តច្បាប់ កុំឱ្យស្តាប់តែបទបញ្ជា តែត្រូវពង្រឹងនីតិរដ្ឋ។
លោកព្រួយបារម្ភថា បើបញ្ហានេះមិនត្រូវបានដោះស្រាយទាន់ពេល កម្ពុជាមិនអាចគេចផុតពីការរអិលធ្លាក់ទៅក្នុងបញ្ជីខ្មៅលាងលុយកខ្វក់នោះឡើយ ដែលការណ៍នេះនឹងបង្កឱ្យមានផលប៉ះពាល់ដល់វិស័យធនាគារ និងទំនាក់ទំនងកិច្ចការអន្តរជាតិ។
លោកថា៖ «យើងឃើញរដ្ឋាភិបាលបង្កើតគណៈកម្មការមួយ ដើម្បីឆ្លើយតបនឹងការប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងការជួញដូរមនុស្សហ្នឹង។ ហើយបញ្ហាបន្តទៀតហ្នឹង កម្ពុជាត្រូវតែកាត់បន្ថយអំពើពុករលួយហ្នឹងឱ្យបានជាអតិបរមា។ បើមិនអ៊ីចឹងទេ អំពើពុករលួយ វានឹងស៊ីរូងផ្ទៃក្នុង វាជាមហារីករបស់សង្គម វានឹងធ្វើឱ្យបញ្ហាផ្សេងៗអាចកើតឡើងផងដែរសម្រាប់កម្ពុជា»។
សាស្ត្រាចារ្យវិទ្យាសាស្ត្រនយោបាយ លោក ឯម សុវណ្ណរ៉ា លើកឡើងថា កម្ពុជាធ្លាក់ក្នុងបញ្ជីប្រផេះលាងលុយកខ្វក់នេះ៤ឆ្នាំមកហើយ តែថា ដើម្បីរើខ្លួនពីវិធាននេះ រួមទាំងទប់ស្កាត់កុំឱ្យកម្ពុជាផុងខ្លួនក្នុងបញ្ជីខ្មៅថែមទៀតនោះ រដ្ឋាភិបាលត្រូវឈរលើមូលដ្ឋានពីរ។
មូលដ្ឋានចម្បងទី១ ត្រូវប្រាកដថា ការអនុវត្តច្បាប់ប្រឆាំងអំពើពុករលួយ កុំឱ្យអ្នកនយោបាយមានឥទ្ធិពលប្រើប្រាស់យន្តការលាងលុយខុសច្បាប់នេះ ទៅបម្រើក្នុងវិស័យនយោបាយបាន។
លោកថា ទី២ ត្រូវចាត់វិធានច្បាប់ប្រកបដោយប្រសិទ្ធភាព ដែលអាចឱ្យសហគមន៍អន្តរជាតិជឿបានថា កម្ពុជាមិនមែនជាគោលដៅរបស់ឧក្រិដ្ឋជនអន្តរជាតិ តែត្រូវលើកកម្ពស់សិទ្ធិមនុស្សតាមយន្តការប្រជាធិបតេយ្យ។
តែផ្ទុយទៅវិញ លោកថា បើកម្ពុជាមិនអាចលាងជម្រះបញ្ហាទាំងនេះបាន កម្ពុជាប្រឈមនឹងវិបត្តិធំពីរ គឺវិស័យការទូត និងវិបត្តិក្នុងប្រទេស ដោយសម្អាងថា វិធានការទៅលើប្រទេសលាងលុយខុសច្បាប់ វាធ្ងន់ធ្ងរជាងការបាត់បង់ប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ (EBA) របស់សហភាពអឺរ៉ុប និងប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធទូទៅ (GSP) របស់សហរដ្ឋអាមេរិក។
លោកថា៖ «កាលណានយោបាយការបរទេសធ្លាក់ នយោបាយក្នុងស្រុកក៏ធ្លាក់ដែរ បានន័យថា វាខ្វះនូវលទ្ធភាពគាំពារអភិវឌ្ឍន៍វិស័យសេដ្ឋកិច្ច។ អ៊ីចឹងពលរដ្ឋជួបវិបត្តិ ដល់ជួបវិបត្តិ ចលាចលសង្គម ឬវិបត្តិសង្គមអាចកើតឡើងទៅថ្ងៃអនាគត ចៀសមិនផុត។ អ៊ីចឹងហើយអ្នកនយោបាយគួរគេចឱ្យផុតពីការដាក់សម្ពាធណាមួយពីសហគមន៍អន្តរជាតិ»។
នាយកកម្មវិធីអង្គការតម្លាភាពកម្ពុជា លោក អ៊ឹម នរិន្ទ មើលឃើញថា កម្ពុជាហាក់បានក្លាយជាដែនដីផ្តល់ជម្រកសុវត្ថិភាពដល់ឧក្រិដ្ឋជន ដើម្បីប្រតិបត្តិការបទឧក្រិដ្ឋតាមប្រព័ន្ធអនឡាញ បើយោងទៅលើលទ្ធផលដែលសមត្ថកិច្ចកម្ពុជាសង្គ្រោះជនរងគ្រោះចម្រុះជាតិសាសន៍បានមួយរយៈចុងក្រោយនេះ ដូចជា ជនជាតិវៀតណាម ថៃ ចិន ម៉ាឡេស៊ី ជប៉ុន និងតៃវ៉ាន់ ពីអំពើឆបោក និងចាប់ជំរិត ក្នុងទឹកដីកម្ពុជានោះ។
លោកកត់សម្គាល់ថា បទឧក្រិដ្ឋអន្តរជាតិលើកម្ពុជា វាបានលេចឡើងក្រោយពីមានការបង្ក្រាបនៅទីក្រុងម៉ាកាវ ប្រទេសចិន នាប៉ុន្មានឆ្នាំមុននេះ។
អ្នកឃ្លាំមើលរូបនេះសង្កេតឃើញថា ប៉ុន្មានឆ្នាំមកនេះ ការអនុវត្តច្បាប់របស់កម្ពុជាមិនទាន់គ្រប់គ្រាន់ ដើម្បីឆ្លើយតបទៅនឹងអនុសាសន៍របស់ស្ថាប័នអន្តរជាតិដែលឃ្លាំមើលការលាងលុយកខ្វក់នៅឡើយទេ បើទោះរដ្ឋាភិបាលបានអនុម័តច្បាប់ប្រឆាំងបទល្មើសទាំងនេះក្តី។
ជាការកត់សម្គាល់ វិធានការប្រយុទ្ធប្រឆាំងការជួញដូរមនុស្សជាផ្នែកមួយស្ថិតក្នុងអនុសាសន៍របស់ក្រុមការងារហិរញ្ញវត្ថុអន្តរជាតិ ក្នុងបញ្ជីប្រផេះការលាងលុយកខ្វក់ ខណៈបញ្ហាជួញដូរមនុស្សនេះត្រូវបានសហរដ្ឋអាមេរិកទម្លាក់កម្ពុជាចូលក្នុងបញ្ជីខ្មៅរួចទៅហើយ កាលពីថ្ងៃទី១៩ ខែសីហា ឆ្នាំ២០២២ ។
លោក អ៊ឹម នរិន្ទ បារម្ភថា បើកម្ពុជាធ្លាក់ក្នុងបញ្ជីខ្មៅនៃការលាងលុយជាលក្ខណៈធ្ងន់ធ្ងរ ដូចករណីកូរ៉េខាងជើង និងអ៊ីរ៉ង កម្ពុជានឹងជួបបញ្ហាប្រឈមជាមួយយន្តការផ្ទេរប្រាក់ ការកម្ចីប្រាក់ពីស្ថាប័នអន្តរជាតិធំៗ ដូចជា ធនាគារពិភពលោក សម្រាប់ធ្វើពាណិជ្ជកម្ម ការកាត់ផ្តាច់ទំនាក់ទំនងសេដ្ឋកិច្ច វិបត្តិនៃការផ្ទេរប្រាក់តាមយន្តការអន្តរជាតិ ជាដើម។
យ៉ាងណា លោកយល់ថា កម្ពុជាអាចរើខ្លួនរួចពីវិធានទណ្ឌកម្មទាំងអស់នោះបាន បើការអនុវត្តច្បាប់ឈានទៅទប់ស្កាត់បទឧក្រិដ្ឋប្រទាក់ក្រឡាគ្នាបាន ហើយត្រូវបានគេមើលឃើញថា កម្ពុជាលែងជាជម្រកសុវត្ថិភាពរបស់ឧក្រិដ្ឋជន។
លោកថា៖ «មិនជាការលំបាកទេ ឱ្យតែប្រទេសកម្ពុជាយកអនុសាសន៍ដែលគេមាន យកមកអនុវត្ត ពង្រឹងការអនុវត្តច្បាប់នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ធានាថាកម្ពុជាមិនក្លាយជាជម្រកសម្រាប់ជនឧក្រិដ្ឋ ធ្វើការបង្ក្រាបទៅលើជនឧក្រិដ្ឋហ្នឹង ហើយធានាថាយើងលែងជាជម្រករបស់ជនឧក្រិដ្ឋដែលអាចប្រើប្រាស់ប្រទេសយើង ដើម្បីចាប់ជំរិត ឬក៏លាងលុយតទៅទៀតទៅ គេនឹងមើលឃើញ ហើយយើងនឹងមិនធ្លាក់ទៅក្នុងស្ថានភាពកាន់តែធ្ងន់ធ្ងរទៀតនោះទេ»៕
