លំហូរជនបរទេសចូលមកកម្ពុជា គឺជាសញ្ញាវិជ្ជមានមួយ បើអ្នកទាំងនោះជាអ្នកវិនិយោគសុចរិត តែជាគ្រោះថ្នាក់បើពួកគេមានបំណងយកកម្ពុជាធ្វើជាកន្លែងដើម្បីប្រព្រឹត្តបទឧក្រិដ្ឋ ក្រោមរូបភាពបោកបញ្ឆោត សន្យាផ្ដល់ការងារមានប្រាក់ឈ្នួលខ្ពស់។
ជ្រុងមួយនៃបញ្ហានេះ សហរដ្ឋអាមេរិក កាលពីថ្ងៃទី២០ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២២ តាមរយៈក្រសួងការបរទេសរបស់ខ្លួន បានដាក់កម្ពុជាក្នុងបញ្ជីខ្មៅនៃការជួញដូរមនុស្ស។ អាមេរិកសម្អាងថា វិធាននេះដោយសារខ្លួនរកឃើញថា ការជួញដូរជនបរទេសចូលមកប្រទេសកម្ពុជាកំពុងមានការកើនឡើង រួមទាំងការរំលោភបំពានក្នុងវិស័យការងារ ហើយមន្ត្រីមួយចំនួនបានសមគំនិតក្នុងប្រតិបត្តិការឆបោកតាមប្រព័ន្ធអ៊ីនធឺណិត។
ក្រៅពីនេះ អាមេរិកក៏បានអំពាវនាវឱ្យរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបង្កើនកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងក្នុងការអនុវត្តច្បាប់ ប្រឆាំងនឹងបទឧក្រិដ្ឋទាំងនោះ រួមទាំងប្រឆាំងមន្ត្រីដែលសមគំនិត និងឧក្រិដ្ឋកម្មជួញដូរដែលពាក់ព័ន្ធ។
ប៉ុន្មានថ្ងៃក្រោយពីកម្ពុជាធ្លាក់ក្នុងចំណាត់ថ្នាក់នេះ មន្ត្រីពាក់ព័ន្ធរបស់រដ្ឋាភិបាលជាច្រើន មានទាំងគណៈកម្មាធិការជាតិប្រយុទ្ធប្រឆាំងអំពើជួញដូរមនុស្ស តំណាងមន្ត្រីក្រសួងការងារ និងក្រសួងយុត្តិធម៌ បានបង្ហាញការភ្ញាក់ផ្អើលនិងខកចិត្ត ដោយសម្អាងខ្លួនបានប្រឹងប្រែងទប់ស្កាត់បញ្ហានេះជាហូរហែ។
តែដោយឡែក រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងមហាផ្ទៃ លោក ស ខេង បានបង្ហាញការតាំងចិត្តបន្តស្វែងរកមូលហេតុនៅពីក្រោយបញ្ហានេះ ដើម្បីធ្វើការកែលម្អ និងសន្តិសុខប្រទេស ខណៈលោកបារម្ភថា ចំណាត់ថ្នាក់នេះអាចជាការបើកផ្លូវមួយឱ្យកម្ពុជារងនូវការដាក់ទណ្ឌកម្ម។
ជាការកត់សម្គាល់ ក្នុងពិធីមួយនៅអគ្គនាយកដ្ឋានអន្ដោប្រវេសន៍ នាថ្ងៃទី៦ ខែសីហា លោក ស ខេង បានក្រើនរំឭកមន្ត្រីឱ្យពង្រឹងវិធានការគ្រប់គ្រងជនអន្តោប្រវេសន្ត។
លោកថា៖ «ត្រូវមានវិធានការម៉ឺងម៉ាត់ជាប់ជាប្រចាំ ហើយមិនទុកឱ្យមានអ្នកដែលលួចចូលមករស់នៅមិនស្របច្បាប់នៅកម្ពុជាយើងឡើយ […] អ៊ីចឹងយើងសន្មតថា អ្នកដែលចូលមកគ្មានក្រដាសស្នាម គឺខុសច្បាប់។ បើខុសច្បាប់ យើងត្រូវចាប់បណ្ដេញចេញតាមច្បាប់កម្ពុជា អ៊ីចឹងមិនត្រូវគប់គិតជាមួយអន្តោប្រវេសន៍ខុសច្បាប់ទាំងអស់នោះទេ »។
បន្ថែមពីនេះ កាលពីថ្ងៃទី២៦ ខែសីហា រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងមហាផ្ទៃ បានបង្ហាញរបាយការណ៍ទប់ស្កាត់ការជួញដូរមនុស្ស រយៈពេល៨ខែ ឆ្នាំ២០២២ ក្នុងនោះសមត្ថកិច្ចបានជួយសង្គ្រោះជនបរទេសដែលជាជនរងគ្រោះដោយអំពើជួញដូរ និងរត់ពន្ធមនុស្សបាន៨៦៥នាក់ និងបញ្ជូនជនសង្ស័យចំនួន៦០នាក់ទៅតុលាការ ដើម្បីផ្តន្ទាទោស។
ក្រៅពីនេះ នៅថ្ងៃទី២៩ ខែសីហា ក្រសួងមហាផ្ទៃបានចេញលិខិតជូនដំណឹងមួយ ដោយលើកឡើងថា បើទោះបីក្រសួងធ្លាប់បានជូនដំណឹងពីការអនុវត្តតាមច្បាប់ស្តីពីអន្តោប្រវេសន៍ ប្រកាសឱ្យប្រើឆ្នាំ១៩៩៤ និងក្រសួងបានចេញបណ្ណស្នាក់នៅអចិន្ត្រៃយ៍ជូនជនបរទេសអន្តោប្រវេសន្ត សម្រាប់បម្រើជីវភាពប្រចាំថ្ងៃក្តី តែថា ក្រសួងស្ថាប័ន មន្ត្រីថ្នាក់ក្រោមជាតិ និងវិស័យឯកជនខ្លះ មិនទាន់ទទួលស្គាល់តម្លៃក្នុងការប្រើប្រាស់បណ្ណស្នាក់នៅអចិន្ត្រៃយ៍នេះនៅឡើយ។
ក្នុងន័យនេះ អគ្គនាយករង និងជាអ្នកនាំពាក្យអគ្គនាយកដ្ឋានអន្តោប្រវេសន៍នៃក្រសួងមហាផ្ទៃ លោក កែវ វណ្ណថន ប្រាប់VODនៅថ្ងៃពុធនេះថា លិខិតរបស់ក្រសួងមិនមែនសំដៅដល់ជនបរទេសអន្តោប្រវេសន្ត ដែលមិនបានមកដាក់ពាក្យសុំបណ្ណស្នាក់នៅអចិន្រ្តៃយ៍នៅកម្ពុជានោះទេ។ ប៉ុន្តែលោកថា ក្រសួងមានគោលបំណងជូនដំណឹងដល់ក្រសួង ស្ថាប័ន រដ្ឋបាលថ្នាក់ក្រោមជាតិ និងវិស័យឯកជន ដើម្បីទទួលស្គាល់ការប្រើប្រាស់បណ្ណស្នាក់នៅអចិន្រ្តៃយ៍សម្រាប់ជនបរទេសអន្តោប្រវេសន្ត និងជួយបង្កលក្ខណៈស្របតាមច្បាប់ជាធរមាន។
លោកបញ្ជាក់ថា៖ «ឧទាហរណ៍ ប្រើប្រាស់ដើម្បីស្នើសុំបណ្ណបើកបរ បើកគណនីធនាគារ អាចប្រើបាស់ជាបណ្ណសម្គាល់អត្តសញ្ញាណបាន។ ដោយឡែក បើយកបណ្ណនេះទៅទិញផ្ទះជាន់ផ្ទាល់ដី មិនអាចប្រើបានទេ ព្រោះគាត់ជាជនបរទេស តែបើទិញខុនដូ[គឺ]បាន»។
លោកបន្ថែមថា គិតត្រឹមថ្ងៃបិទឱសានវាទយុទ្ធនាការជំរឿនវាយតម្លៃជនបរទេសអន្តោប្រវេសន្ត កាលពីខែមិថុនា ឆ្នាំ២០១៩ គឺមានជនបរទេសអន្តោប្រវេសន្តនៅកម្ពុជាជិត៩ម៉ឺននាក់ (៨៩ ៧៨៦នាក់) មាន១១សញ្ជាតិ។
សំណួរនៅត្រង់ថា តើវិធានគ្រប់គ្រងជនបរទេសជាផ្នែកមួយជួយឱ្យកម្ពុជារើខ្លួនពីបញ្ជីខ្មៅជួញដូរមនុស្សឬទេ?
អ្នកវិភាគសង្គម លោក គឹម សុខ មើលឃើញថា វិធានការរបស់ក្រសួងមហាផ្ទៃ មួយរយៈចុងក្រោយនេះ អាចជាបំណងរើខ្លួនពីបញ្ជីខ្មៅរបស់សហរដ្ឋអាមេរិក និងចង់ស្តារមុខមាត់រដ្ឋាភិបាលខ្លះដែរ។ ប៉ុន្តែលោកថា វិធាននេះទំនងជាការលំបាកក្នុងការរើខ្លួនពីបញ្ជីខ្មៅ បើប្រតិបត្តិការទប់ស្កាត់ពេលនេះមិនឈានទៅលុបបំបាត់បទល្មើសជាច្រើនទៀត។
លោកថា៖ «ស្ថានភាពរដ្ឋាភិបាលរបស់លោក ហ៊ុន សែន ទំនងជាត្រូវបានគេវាយតម្លៃថា លង់ជ្រៅ […] មិនត្រឹមតែមានការជួញដូរមនុស្សទេ ប៉ុន្តែមានទាំងគ្រឿងញៀនយ៉ាងគគ្រឹកគគ្រេង និងការលាងលុយកខ្វក់ពេញបន្ទុក ដែលរឿងទាំងអស់នេះអាចត្រូវបានគេមើលឃើញថាជាចំណែកដ៏ធំនៃច្រកប្រមូលលុយដើម្បីចិញ្ចឹមផែនការផ្ទេរអំណាចពីលោក ហ៊ុន សែន ទៅលោក ហ៊ុន ម៉ាណែត ទៅហើយ»។
នាយកប្រតិបត្តិអង្គការតម្លាភាពកម្ពុជា លោក ប៉ិច ពិសី យល់ថា ក្នុងកាលៈទេសៈបច្ចុប្បន្ន ជាការចំាបាច់ណាស់ ដែលកម្ពុជាត្រូវពង្រឹងវិធានការគ្រប់គ្រងជនអន្តោប្រវេសន្តឱ្យមានតម្លាភាព និងប្រកបដោយការទទួលខុសត្រូវខ្ពស់ ក្នុងប្រទេសដែលមានឯករាជ្យភាពនិងបូរណភាពទឹកដី។
មួយវិញទៀត លោកថា វិធានការទប់ស្កាត់បទឧក្រិដ្ឋជួញដូរមនុស្សជាកាតព្វកិច្ចរបស់រដ្ឋាភិបាល ដើម្បីរើខ្លួនចេញពីបញ្ជីខ្មៅផង និងដើម្បីបង្ហាញថាកម្ពុជាបានបំពេញកាតព្វកិច្ចក្នុងនាមជាប្រទេសសមាជិករបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ ដែលខ្លួនបានផ្តល់សច្ចាប័ន រួមទាំងក្របខណ្ឌតំបន់។
លោក ពិសី យល់ថា ដើម្បីរើខ្លួនពីបញ្ជីខ្មៅនៃការជួញដូរមនុស្សបាន កម្ពុជាត្រូវការឆន្ទៈនយោបាយខ្ពស់ ទប់ស្កាត់បញ្ហាចម្បង៣ ដែលទី១ រដ្ឋត្រូវប្រាកដថា ច្បាប់អាចដាក់ទោសឧក្រិដ្ឋជនបានទាំងនៅក្នុងប្រទេសនិងតំបន់ មិនត្រូវទុកឱ្យអំពើពុករលួយក្លាយជាឧបសគ្គនៃការអនុវត្តច្បាប់ រួមទាំងត្រូវរៀបចំយន្តការបង្ក្រាបជាប្រព័ន្ធប្រកបដោយប្រសិទ្ធភាព។
លោកថា៖ «បទល្មើសជួញដូរមនុស្ស ទាល់តែយើង[រដ្ឋ]ពិនិត្យមើលការប្រទាក់ក្រឡាគ្នា រវាងបទឧក្រិដ្ឋដទៃទៀត ហើយក្នុងនោះមានទាំងការជួញដូរគ្រឿងញៀន ការជួញដូរអាវុធ ការលាងលុយកខ្វក់[លុយខុសច្បាប់] ការបង្កើតគម្រោងបោកប្រាស់ផ្សេងៗតាមរយៈការវិនិយោគ អីជាដើមហ្នឹង គឺមានការជាប់ពាក់ព័ន្ធគ្នាណាស់។ អ៊ីចឹងទាមទារឱ្យរដ្ឋជាសមាជិកហ្នឹងមានសមត្ថភាពខ្ពស់ ដើម្បីឈានទៅដល់ចាប់ជនសង្ស័យ ឬក្រុមដែលពាក់ព័ន្ធនេះ»។
យ៉ាងណា កម្ពុជាក្រៅពីធ្លាក់ក្នុងបញ្ជីខ្មៅនៃអំពើជួញដូរមនុស្សរបស់សហរដ្ឋអាមេរិក កម្ពុជាក៏កំពុងជាប់ក្នុងបញ្ជីឃ្លាំមើលនៃការលាងលុយខុសច្បាប់របស់ស្ថាប័នហិរញ្ញវត្ថុអន្តរជាតិផងដែរ ខណៈបរិបទនយោបាយបាត់បង់ប្រព័ន្ធត្រួតពិនិត្យអំណាច ឬរំលាយគណបក្សប្រឆាំងចេញពីឆាកនយោបាយជិត៥ឆ្នាំមកនេះ។
នាយកប្រតិបត្តិសម្ព័ន្ធគណនេយ្យភាពសង្គមកម្ពុជា លោក សន ជ័យ លើកឡើងថា ការផ្តល់លិខិតស្នាក់នៅអចិន្ត្រៃយ៍ដល់ជនបរទេសដែលមានប្រទេសជាប់ព្រំដែនគ្នា ជាក្តីបារម្ភពីភាពប្រទាក់ក្រឡាគ្នា បើមានបទល្មើសឆ្លងដែនកើតឡើង។
បន្ថែមពីនេះ លោកមើលឃើញថា យន្តការនៃការគ្រប់គ្រងជនអន្តោប្រវេសន្តរបស់រដ្ឋាភិបាលស្ថិតក្នុងភាពស្មុគស្មាញនៅឡើយ ស្របពេលដែលជនជាតិចិនខ្លះមករកស៊ីនៅស្រុកខ្មែរ ត្រូវបានសមត្ថកិច្ចរកឃើញថាជាប់ពាក់ព័ន្ធបទល្មើសចាប់ជំរិត និងជួញដូរមនុស្សនោះ។
តែយ៉ាងណា លោកថា៖ «ការអនុវត្តប្រឆាំងនឹងបទល្មើសដែលបង្កឡើងដោយជនអន្តោប្រវេសន្ត ក៏គួរតែស្តង់ដារមួយ ដែលយើងចង់ឃើញការអនុវត្តនេះឆ្លើយតបទៅនឹងការរក្សាបាននូវសុខសុវត្ថិភាពប្រទេសរបស់យើង»។
ទោះជាយ៉ាងណា លោក គឹម សុខ យល់ឃើញថា ដើមចមដែលកម្ពុជារអិលធ្លាក់ចូលក្នុងបញ្ជីខ្មៅនៃការជួញដូរមនុស្សរបស់សហរដ្ឋអាមេរិក និងជាប់ចំណាត់ថ្នាក់ជាប្រទេសឃ្លាំមើលការលាងលុយខុសច្បាប់ បណ្តាលមកពីរបត់នយោបាយបានកម្ទេចប្រព័ន្ធប្រជាធិបតេយ្យ ជាពិសេសប្រព័ន្ធត្រួតពិនិត្យអំណាច តាមរយៈការរំលាយគណបក្សប្រឆាំងដែលជាយន្តការតាមដានការអនុវត្តច្បាប់។
លោកថា៖ «ដូច្នេះ ទាល់តែរដ្ឋាភិបាលលោក ហ៊ុន សែន ស្តារលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ ផ្តល់សិទ្ធិប្រកួតប្រជែងដល់គូប្រកួតនយោបាយឡើងវិញ ជាពិសេសនៅមុនការបោះឆ្នោតឆ្នាំ២០១៣ ទើបចាប់ផ្តើមចំណុចត្រឹមត្រូវនៃដំណោះស្រាយ ហើយនៅពេលដែលមានរដ្ឋសភាមានតុល្យភាពអំណាច ដែលគណបក្សប្រឆាំងនៅក្នុងរដ្ឋសភាមានឥទ្ធិពលក្នុងការត្រួតពិនិត្យប្រតិបត្តិការការងាររបស់រដ្ឋាភិបាល ពេលនោះខ្ញុំគិតថា សហរដ្ឋអាមេរិក សហភាពអឺរ៉ុប និងអង្គការសហប្រជាជាតិក្តី ពួកគេនឹងផ្តល់ការអនុគ្រោះ ហើយនឹងជឿជាក់លើរដ្ឋាភិបាលឡើងវិញគួរសមហើយ»៕
